23 sierpnia

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•   153 p.n.e. – Powstanie Luzytanów: w bitwie pod Numancją powstańcy rozbili rzymski legion pod wodzą konsula Quintusa Fulviusza Nobilatora.
•   476 – Dowódca germańskich najemników w służbie Rzymu Odoaker obalił cesarza Romulusa Augustulusa i został obwołany przez wojsko królem; koniec cesarstwa zachodniorzymskiego.
• 1268 – Książę Szwabii Konradyn poniósł klęskę w bitwie pod Tagliacozzo z wojskami króla Sycylii i Neapolu Karola I Andegaweńskiego i dostał się do niewoli.
• 1305 – W Londynie został stracony szkocki bohater narodowy i przywódca powstania antyangielskiego William Wallace.
• 1328 – Zwycięstwo wojsk francuskich nad powstańcami flandryjskimi w bitwie pod Cassel.
• 1388 – Wojna miast w Niemczech: zwycięstwo hrabiego Wirtembergii Eberharda II nad wojskami Związku Miast Szwabskich w bitwie pod Döffingen.
• 1462 – W Norymberdze zawarto rozejm w wojnie bawarskiej, toczonej między elektorem Brandenburgii Albrechtem Achillesem a księciem Bawarii-Landshut Ludwikiem IX Bogatym.
• 1514 – Sułtan Imperium Osmańskiego Selim I Groźny zwyciężył szacha Isma’ila I w bitwie na równinie Czałdyran.
• 1521 – Gustaw I Waza został regentem Szwecji.
• 1568 – Pietro del Monte został wielkim mistrzem zakonu joannitów.
• 1572 – W Paryżu doszło do pogromu hugenotów (tzw. noc św. Bartłomieja z 23 na 24 sierpnia).
• 1595 – III wojna austriacko-turecka: zwycięstwo wojsk węgiersko-wołoskich nad tureckimi w bitwie w wąwozie Calugareni.
• 1614:
  • Założono uniwersytet w holenderskim Groningen.
  • Z Frankfurtu nad Menem wypędzono 1380 Żydów.
• 1628 – W Portsmouth porucznik marynarki angielskiej i fanatyczny purytanin John Felton zasztyletował George’a Villiersa, pierwszego księcia Buckingham, faworyta króla Karola I Stuarta.
• 1645 – Dania i Szwecja zawarły pokój w Brömsebro.
• 1702 – Wojna o sukcesję hiszpańską: flota angielsko-holenderska rozpoczęła oblężenie Kadyksu.
• 1711 – Na wyspie Île aux Œufs w estuarium Rzeki Świętego Wawrzyńca rozbiła się w nocy z 22 na 23 sierpnia część brytyjskiej floty admirała Hovendena Walkera, płynącej z Bostonu w celu zajęcia francuskich kolonii, w wyniku czego zatonęło 10 okrętów wraz z ok. 900 osobami.
• 1727 – Zawarto traktat kiachtański wytyczający nowy przebieg granicy chińsko-rosyjskiej od Kiachty do Argunu.
• 1735 – W Paryżu odbyła się premiera opery-baletu Les Indes galantes z muzyką Jeana-Philippe’a Rameau.
• 1765 – Wybuchła wojna birmańsko-syjamska.
• 1791 – W nocy z 22 na 23 sierpnia wybuchło powstanie niewolników we francuskiej kolonii Saint-Domingue (dzisiejsze Haiti).
• 1793:
  • Hiszpański żeglarz José Salas Valdésa jako pierwszy Europejczyk dostrzegł bezludną wysepkę Sala y Gómez, najdalej na wschód wysuniętą wyspę Polinezji i całej Oceanii.
  • Rewolucja francuska: wobec zagrożenia zewnętrznego i krytycznej sytuacji na frontach Konwent Narodowy zarządził pospolite ruszenie.
• 1799 – Wyprawa Napoleona do Egiptu: Napoleon Bonaparte odpłynął do Francji, pozostawiając dowodzenie wojskami gen. Jean-Baptiste Kléberowi.
• 1813 – VI koalicja antyfrancuska: zwycięstwo wojsk szwedzko-niemieckich w bitwie pod Großbeeren.
• 1833 – W koloniach brytyjskich zniesiono niewolnictwo.
• 1834 – Erupcja Wezuwiusza.
• 1839 – I wojna opiumowa: wojska brytyjskie zajęły Hongkong.
• 1849 – Powstanie węgierskie: 10 dni po kapitulacji powstańczej armii węgierskiej pod zamkiem Világos przed wojskami rosyjskimi, gen. Józef Bem z liczącymi 7–8 tys. żołnierzy niedobitkami przekroczył granicę turecko-węgierską w Widyniu.
• 1850 – Zakończono prace nad pociągnięciem kabla telegraficznego po dnie kanału La Manche.
• 1858 – 14 osób zginęło, a 50 zostało rannych w katastrofie kolejowej pod Dudley w Anglii.
• 1866 – Zawarto pokój w Pradze kończący wojnę prusko-austriacką.
• 1870 – Wojna francusko-pruska: pruska artyleria ostrzelała Strasburg.
• 1882 – W Rydze uruchomiono pierwszą linię tramwaju konnego.
• 1884 – Wojna chińsko-francuska: zwycięstwo floty francuskiej w bitwie pod Fuzhou.
• 1892 – Niemiecki astronom Max Wolf odkrył planetoidę (334) Chicago.
• 1895 – Eloy Alfaro został prezydentem Ekwadoru.
• 1903 – VI Kongres Syjonistyczny w Bazylei po raz pierwszy ogłosił, że jego celem podstawowym jest chęć założenia państwa żydowskiego na terenie Palestyny.
• 1904 – Amerykanin Harry D. Weed uzyskał patent na samochodowy łańcuch przeciwślizgowy.
• 1913 – W kopenhaskim porcie odsłonięto posąg Małej Syrenki.
• 1914 – I wojna światowa:
  • Japonia wypowiedziała wojnę Niemcom.
  • Zwycięstwo wojsk brytyjskich nad niemieckimi w bitwie pod Mons.
• 1917 – Internowani przez władze niemieckie Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski zostali przeniesieni z Wesel do Magdeburga.
• 1921:
  • Fajsal I został królem Iraku.
  • W pobliżu miasta Kingston upon Hull w Anglii doszło do eksplozji sterowca R-38, w wyniku czego zginęło 41 osób.
• 1927:
  • W amerykańskim stanie Massachusetts, mimo protestów na całym świecie, stracono na krześle elektrycznym włoskich anarchistów Ferdinanda Sacco i Bartolomeo Vanzettiego, skazanych za morderstwo i kradzież.
  • Założono Meksykański Związek Piłki Nożnej (FMF).
• 1929 – W Hebronie Arabowie dokonali masakry 67 Żydów.
• 1930:
  • W Brukseli otwarto Stadion Heysel.
  • Zwodowano włoski krążownik lekki „Alberico da Barbiano”.
• 1931 – Uruchomiono komunikację tramwajową w ukraińskiej Konstantynówce.
• 1932 – W katastrofie tramwaju linowego w walijskim Llandudno zginęły 2 osoby, a 10 zostało rannych.
• 1935 – Premiera amerykańskiej komedii filmowej Flip i Flap: Indyjscy piechurzy w reżyserii Jamesa W. Horne’a.
• 1938 – Premiera amerykańskiej komedii filmowej Cieszmy się życiem w reżyserii Franka Capry.
• 1939:
  • Gen. Carlos Quintanilla został tymczasowym prezydentem Boliwii po samobójczej śmierci ppłka Germána Buscha.
  • Ministrowie spraw zagranicznych Wiaczesław Mołotow i Joachim von Ribbentrop podpisali w Moskwie radziecko-niemiecki pakt o nieagresji wraz z tajnym protokołem dodatkowym, dzielącym Europę Wschodnią na strefy interesów.
• 1941:
  • Atak Niemiec na ZSRR: rozpoczęła się bitwa o Kijów.
  • Niemcy i ich litewscy kolaboranci dokonali ostatecznej likwidacji getta w Poniewieżu, mordując 7523 Żydów.
  • Niemcy utworzyli getto żydowskie w Rydze.
• 1942 – Front wschodni: rozpoczęła się bitwa stalingradzka.
• 1943 – Front wschodni: zwycięstwem wojsk radzieckich zakończyła się bitwa na łuku kurskim.
• 1944:
  • Bitwa o Atlantyk: na Zatoce Biskajskiej zatonął prawdopodobnie po wejściu na minę niemiecki okręt podwodny U-180 wraz z całą, 56-osobową załogą.
  • Król Rumunii Michał I wydał rozkaz aresztowania pronazistowskiego premiera Iona Antonescu i zadeklarował rozejm z ZSRR.
  • W miejscowości Freckleton w północno-zachodniej Anglii spadł na zabudowania i eksplodował amerykański bombowiec Consolidated B-24 Liberator, w wyniku czego zginęło 61 osób, w tym 38 dzieci.
  • Wojska alianckie zdobyły Marsylię.
• 1945 – Król Wielkiej Brytanii Jerzy VI ustanowił cywilne odznaczenia: Medal za Służbę w Sprawie Wolności i Medal za Odwagę w Sprawie Wolności.
• 1948 – W Amsterdamie powołano do istnienia Światową Radę Kościołów.
• 1949 – Przed sądem w Hamburgu pod zarzutem popełnienia zbrodni wojennych stanął feldmarszałek III Rzeszy Erich von Manstein.
• 1950 – Rzeka Subansiri przebiła się przez osuwisko powstałe 15 sierpnia w wyniku potężnego trzęsienia ziemi na pograniczu indyjskiego stanu Asam i Tybetu i jej doliną przeszła wysoka na 7 metrów fala, zabijając 532 lub 536 osób.
• 1954 – Dokonano oblotu amerykańskiego wojskowego samolotu transportowego Lockheed C-130 Hercules.
• 1958:
  • Armia chińska niespodziewanie ostrzelała należące do Tajwanu wyspy Kinmen i Mazu Liedao – początek II kryzysu w Cieśninie Tajwańskiej.
  • Powołano amerykańską Federalną Administrację Lotnictwa (FAA).
• 1960 – W rumuńskim mieście Jassy otwarto Stadion im. Emila Alexandrescu.
• 1962 – John Lennon ożenił się z Cynthią Powell.
• 1963 – Ukazał się singiel She Loves You grupy The Beatles.
• 1973 – W Sztokholmie doszło do napadu na placówkę Kreditbanken, a następnie 6-dniowego uwięzienia zakładników. Na podstawie swych obserwacji, współpracujący wtedy z policją kryminolog i psycholog Nils Bejerot utworzył termin syndrom sztokholmski, oznaczający psychiczne uzależnienie zakładników od porywaczy.
• 1974 – John Lennon rzekomo zaobserwował UFO nad Nowym Jorkiem. Wzmianka o tym zdarzeniu znalazła się w jego piosence Nobody Told Me.
• 1975:
  • Komunistyczne siły Pathet Lao zdobyły stolicę Laosu, Wientian.
  • Otwarto metro w Charkowie.
• 1977 – Mięśniolot Gossamer Condor konstrukcji amerykańskiego inżyniera Paula MacCready’ego zdobył Nagrodę Kremera za pokonanie w powietrzu wyznaczonego odcinka w kształcie ósemki.
• 1982 – Beszir Dżemajel został wybrany przez parlament na urząd prezydenta Libanu.
• 1984 – W Izraelu odbyły się wybory do Knesetu.
• 1989 – W proteście przeciwko sytuacji politycznej w ZSRR około 2 mln mieszkańców krajów nadbałtyckich utworzyło żywy łańcuch o długości ponad 600 km.
• 1990:
  • Armenia ogłosiła niepodległość (od ZSRR).
  • Wschodnioniemiecka Izba Ludowa wyraziła zgodę na zjednoczenie Niemiec.
• 1994 – W hangarze jachtowym na szkockiej wyspie Jura Bill Drummond i Jimmy Cauty z grupy muzycznej The KLF spalili milion funtów, rejestrując zdarzenie na godzinnym filmie.
• 1995 – Meles Zenawi został premierem Etiopii.
• 1998 – Prezydent Rosji Borys Jelcyn zdymisjonował rząd Siergieja Kirijenki, obarczając go winą za wybuch kryzysu finansowego. P.o. premiera został Wiktor Czernomyrdin.
• 2000 – 143 osoby zginęły w katastrofie samolotu Airbus A320 linii lotniczych Gulf Air u wybrzeży Bahrajnu.
• 2003 – W północnej Kanadzie utworzono Park Narodowy Ukkusiksalik.
• 2005:
  • Na Bahamach uformował się huragan Katrina.
  • W katastrofie lotu TANS Perú 204 w peruwiańskim mieście Pucallpa zginęło 40 osób, a 58 zostało rannych.
• 2006 – 18-letnia Austriaczka Natascha Kampusch uciekła po 8 latach z niewoli u porywacza Wolfganga Přiklopila.
• 2010 – Meksykanka Jimena Navarrete zdobyła w Las Vegas tytuł Miss Universe 2010.
• 2011:
  • Libijscy powstańcy zdobyli kwaterę Mu’ammara al-Kaddafiego w Trypolisie, zmuszając go do ucieczki. Władzę w kraju przejęła de facto Narodowa Rada Tymczasowa.
  • Trzęsienie ziemi z epicentrum w amerykańskim stanie Wirginia o sile 5,8 stopnia w skali Richtera, które nie spowodowało ofiar.
  • Wojna domowa w Syrii: przeciwnicy reżimu prezydenta Baszara al-Asada powołali w Stambule Narodową Radę Syryjską.
• 2013:
  • 23 osoby zginęły, a 50 zostało rannych w wyniku wybuchu samochodu-pułapki przed kawiarnią w Bagdadzie.
  • 47 osób zginęło, a około 500 zostało rannych w wyniku wybuchów dwóch samochodów-pułapek przed sunnickimi meczetami w libańskim mieście Trypolis.
• 2014 – W serii 4 zamachów bombowych w Iraku (3 w Kirkuku i w Bagdadzie) zginęły 42 osoby a kilkadziesiąt zostało rannych.
• 2023 – W katastrofie lotniczej pod Kużenkinem w Rosji zginęło 3 członków załogi i 7 członków grupy Wagnera, w tym Jewgienij Prigożyn i Dmitrij Utkin.

Zdarzenia astronomiczne i eksploracja kosmosu

Urodzili się

Zmarli

Przypisy