10 września

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•   422 – Celestyn I został wybrany na papieża.
•   506 – Wizygoccy biskupi Galii spotkali się na synodzie w Agde.
• 1056 – Zwycięstwo wojsk wieleckich nad niemieckimi w bitwie pod Przecławą.
• 1419 – Książę Burgundii Jan bez Trwogi został zamordowany przez popleczników późniejszego króla Francji Karola VII Walezjusza.
• 1481 – Włoskie Otranto zostało wyzwolone spod okupacji tureckiej.
• 1509 – Trzęsienie ziemi i wywołane nim tsunami zabiły w Stambule ok. 10 tys. osób.
• 1547 – Zwycięstwo wojsk angielskich nad szkockimi w bitwie pod Pinkie Cleugh.
• 1561 – Stoczono IV bitwę na równinie Kawanakajima (Japonia).
• 1608 – John Smith został wybrany przywódcą angielskiej osady Jamestown w Wirginii.
• 1657 – Wojna duńsko-szwedzka w ramach II wojny północnej: zwycięstwo wojsk szwedzkich w bitwie pod Genevadsbro.
• 1708 – III wojna północna: zwycięstwo wojsk szwedzkich nad rosyjskimi w bitwie pod Małatyczami.
• 1721 – Rosja i Szwecja zawarły pokój w Nystad kończący III wojnę północną.
• 1759 – Wojna siedmioletnia: na Zalewie Szczecińskim koło Nowego Warpna i Ueckermünde (obecnie pogranicze polsko-niemieckie) rozegrała się prusko-szwedzka (pierwsza w historii floty pruskiej) bitwa morska, zakończona zwycięstwem strony szwedzkiej.
• 1798 – W bitwie pod St. George’s Caye wojska Hondurasu Brytyjskiego (obecnie Belize) pokonały Hiszpanów.
• 1813 – Wojna brytyjsko-amerykańska: zwycięstwo Amerykanów w bitwie o jezioro Erie.
• 1823 – Simón Bolívar został prezydentem Peru.
• 1831 – Fryderyk Chopin przybył do Paryża.
• 1834 – Vicente Rocafuerte został prezydentem Ekwadoru.
• 1836 – Powstanie Farrapos w Brazylii: zwycięstwo powstańców w bitwie o Arroio Seival.
• 1838 – W Paryżu odbyła się premiera opery Benvenuto Cellini Hectora Berlioza.
• 1846 – Amerykanin Elias Howe opatentował maszynę do szycia.
• 1858:
  • Amerykański astronom George Mary Searle odkrył planetoidę (55) Pandora.
  • Niemiecki astronom Hermann Goldschmidt odkrył planetoidę (54) Alexandra.
• 1861 – Wojna secesyjna: zwycięstwo wojsk Unii w bitwie pod Carnifex Ferry.
• 1862 – Francisco Solano López został prezydentem Paragwaju.
• 1864 – Zakończyła się konferencja w Charlottetown podczas której powzięto wstępne decyzje dotyczące utworzenia Konfederacji Kanady (1-10 września).
• 1872 – Edward Stafford został po raz trzeci premierem Nowej Zelandii.
• 1874 – Papież Pius IX ogłosił encyklikę Non expedit o zakazie udziału katolików w polityce państwa włoskiego.
• 1876 – Wojna o Black Hills: zwycięstwo armii amerykańskiej nad Dakotami w bitwie o Slim Buttes.
• 1880 – W Brazzaville proklamowano Kongo Francuskie jako protektorat nad ludem Bateke.
• 1882 – Austriacki astronom Johann Palisa odkrył planetoidę (231) Vindobona.
• 1889 – Albert I Grimaldi został księciem Monako.
• 1897 – masakra w Lattimer – w amerykańskim stanie Pensylwania oddział policyjny zastrzelił 19 nieuzbrojonych górników.
• 1898 – W Genewie została zasztyletowana przez włoskiego anarchistę Elżbieta Bawarska, żona cesarza Austrii Franciszka Józefa I.
• 1900 – Włoch Alberto Franchetti na samochodzie Panhard & Levassor wygrał w Brescii pierwszy wyścig samochodowy Coppa Florio (pierwotnie Coppa Brescia).
• 1904 – W angielskim Exeter otwarto stadion piłkarski St James Park na którym mecze rozgrywa Exeter City F.C.
• 1905 – W Londynie założono klub piłkarski Crystal Palace F.C.
• 1913 – Pierwsza autostrada połączyła wybrzeża USA.
• 1919 – Podpisano traktat pokojowy między państwami Ententy a Austrią.
• 1921:
  • 38 osób zginęło w miejscowości Les Échets w wyniku wykolejenia pociągu ekspresowego relacji Strasburg-Lyon.
  • W Berlinie otwarto pierwszy w Europie odcinek autostrady.
• 1922 – Nikolaos Triantafyllakos został premierem Grecji.
• 1923 – Irlandia została przyjęta do Ligi Narodów.
• 1924 – Założono kolumbijski klub piłkarski Cúcuta Deportivo.
• 1927 – Francuscy tenisiści zdobyli po raz pierwszy Puchar Davisa.
• 1931:
  • Ok. 2500 osób zginęło w wyniku przejścia huraganu nad Hondurasem Brytyjskim (obecnie Belize).
  • W Nowym Jorku został zastrzelony boss mafijny Salvatore Maranzano.
• 1933:
  • Polak Stanisław Czaykowski oraz Włosi Baconin Borzacchini i Giuseppe Campari zginęli w wypadkach podczas wyścigu na torze koło Monzy we Włoszech.
  • Ramón Grau San Martín został prezydentem Kuby.
• 1935:
  • Narodowi Syndykaliści usiłowali dokonać przewrotu w Portugalii.
  • W szpitalu w Baton Rouge w Luizjanie zmarł senator i były gubernator tego stanu Huey Long, postrzelony 2 dni wcześniej w budynku stanowego Kapitolu przez zamachowca.
• 1936 – Założono albański klub piłkarski KS Kamza.
• 1938 – Uformował się tzw. Wielki Huragan, który na terenie Nowej Anglii zabił w następnych dniach co najmniej 682 osoby.
• 1939:
  • Brytyjski okręt podwodny HMS „Triton” zatopił inny brytyjski okręt tej klasy HMS „Oxley”, myląc go z niemieckim U-Bootem. Zginęło 52 spośród 54 członków załogi.
  • Kanada wypowiedziała wojnę III Rzeszy.
• 1941 – 192 osoby zginęły w trzęsieniu ziemi w tureckiej prowincji Wan.
• 1942:
  • II wojna światowa w Afryce: w trakcie bitwy o Madagaskar brytyjska 29. Brygada Piechoty i 22. Wschodnioafrykańska Grupa Brygadowa przeprowadziły lądowanie w porcie Mahajanga w północno-zachodniej części wyspy, gdzie zaopatrywały się japońskie okręty podwodne.
  • Front wschodni: niemiecka 6. Armia rozpoczęła oblężenie Stalingradu.
• 1943:
  • Rozpoczęła się niemiecka okupacja Albanii.
  • Wojska niemieckie zajęły Rzym.
  • W trzęsieniu ziemi w japońskim mieście Tottori zginęło 1190 osób.
• 1944 – Wojska alianckie wyzwoliły Luksemburg.
• 1945:
  • Były premier Norwegii Vidkun Quisling został skazany na karę śmierci za kolaborację z niemieckim okupantem.
  • Farmer Lloyd Olsen z miasta Fruita w stanie Kolorado odrąbał głowę swemu kogutowi Mike’owi, który następnie, dzięki ocalałej części mózgu, przeżył 1,5 roku.
• 1947 – Hasan Saka został premierem Turcji.
• 1949:
  • Dokonano oblotu francuskiego samolotu transportowego Nord Noratlas.
  • Reprezentacja Polski pokonała Holandię 3:0 w swym pierwszym występie na rozpoczętych tego dnia w Pradze I Mistrzostwach Świata w Piłce Siatkowej Mężczyzn.
• 1950:
  • 94-letni irlandzki prozaik i dramaturg George Bernard Shaw złamał kość udową spadając z drabiny podczas przycinania drzewa na swojej posiadłości w Ayot St Lawrence pod Londynem, co przyczyniło się do jego śmierci na niewydolność nerek 2 listopada tego roku.
  • Wojna koreańska: 5 dni przed lądowaniem pod Inczon, 43 amerykańskie samoloty bojowe przeleciały nad wyspą Wolmido, zrzucając 93 kanistry z napalmem, aby „wypalić” jego wschodnie zbocze, próbując utorować w ten sposób drogę wojskom amerykańskim.
• 1951 – Wielka Brytania nałożyła embargo na Iran.
• 1952:
  • Nazim Akkari został premierem Libanu.
  • W Luksemburgu kanclerz RFN Konrad Adenauer i minister spraw zagranicznych Izraela Mosze Szaret podpisali niemiecko-izraelski układ o odszkodowaniach dla ofiar Holocaustu.
• 1956:
  • 7 izraelskich żołnierzy zginęło w strzelaninie na granicy z Jordanią.
  • Nicolas Grunitzky został pierwszym premierem Togo.
• 1960 – Podczas XVII Letnich Igrzysk Olimpijskich w Rzymie biegnący cały dystans boso reprezentant Etiopii Abebe Bikila wygrał bieg maratoński, poprawiając rekord świata (2:15:16,2 s).
• 1961:
  • 83 osoby zginęły w katastrofie samolotu Douglas DC-6 w irlandzkim Shannon.
  • Podczas wyścigu Formuły 1 o Grand Prix Włoch na torze wyścigowym koło Monzy zginął w wypadku niemiecki kierowca Wolfgang von Trips i 15 kibiców, a 60 zostało rannych.
  • Satelita TIROS 3 jako pierwszy w historii wykrył i sfotografował huragan z orbity okołoziemskiej.
• 1963 – Afroamerykańscy uczniowie po raz pierwszy rozpoczęli naukę w szkole państwowej w stanie Alabama.
• 1967 – Mieszkańcy Gibraltaru opowiedzieli się w referendum za pozostaniem nadal częścią Wielkiej Brytanii.
• 1969 – Premiera francuskiej komedii filmowej Hibernatus w reżyserii Édouarda Molinaro.
• 1972 – Podczas XX Letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium Polska pokonała w finale turnieju piłkarskiego Węgry 2:1.
• 1974 – Portugalia uznała niepodległość Gwinei Bissau.
• 1975 – Rozpoczęto seryjną produkcję Jaguara XJS.
• 1976 – W pobliżu Zagrzebia zderzyły się samoloty pasażerskie należące do British Airways i jugosłowiańskich Inex-Adria Aviopromet, w wyniku czego zginęło 176 osób.
• 1977 – We Francji po raz ostatni użyto gilotyny. Pochodzący z Tunezji porywacz i morderca Hamida Djandoubi został ścięty w więzieniu Baumettes w Marsylii.
• 1979 – José Eduardo dos Santos został prezydentem Angoli.
• 1980 – (lub 9 września) W pobliżu japońskiej wyspy Okinawa, prawdopodobnie wskutek zalania tzw. falą wyjątkową, zatonął brytyjski masowiec „Derbyshire”, w wyniku czego zginęło 42 członków załogi i żony dwóch z nich.
• 1981 – Przechowywany od 1939 roku w Museum of Modern Art w Nowym Jorku obraz Pabla Picassa Guernica został przewieziony do Madrytu i umieszczony w muzeum Prado.
• 1982 – Poul Schlüter został premierem Danii.
• 1987 – Mengystu Hajle Marjam został prezydentem Etiopii.
• 1990:
  • Irak i Iran wznowiły stosunki dyplomatyczne.
  • Papież Jan Paweł II poświęcił bazylikę Matki Boskiej Królowej Pokoju w Jamusukro na Wybrzeżu Kości Słoniowej, największą świątynię w Afryce.
  • Rozpoczęła się konferencja założycielska Zrzeszenia Białorusinów Świata „Baćkauszczyna” (Ojczyzna).
• 1991 – Została zdelegalizowana Komunistyczna Partia Łotwy.
• 1993 – Wyemitowano premierowy odcinek amerykańskiego serialu telewizyjnego Z Archiwum X.
• 1994:
  • Jan Paweł II rozpoczął wizytę w Chorwacji.
  • Premiera amerykańskiego filmu Skazani na Shawshank w reżyserii Franka Darabonta.
• 1998 – Założono norweski klub piłkarski Sandefjord Fotball.
• 2000:
  • Armia brytyjska przeprowadziła w Sierra Leone udaną operację uwolnienia 12 swoich żołnierzy, uprowadzonych przez rebeliantów z ugrupowania West Side Boys.
  • Odbyło się ostatnie (7485.) przedstawienie musicalu Koty z muzyką Andrew Lloyda Webbera w nowojorskim Broadway Theatre.
  • Polski jacht „Bieszczady” zatonął 20 mil morskich od północno-zachodnich wybrzeży Danii po staranowaniu go przez tankowiec płynący do Rotterdamu.
  • W Ekwadorze dolar amerykański zastąpił sucre.
• 2001 – W Norwegii odbyły się wybory parlamentarne.
• 2002 – Szwajcaria przystąpiła do ONZ.
• 2003:
  • Muhammad Nadżi al-Utri został premierem Syrii.
  • Szwedzka minister spraw zagranicznych Anna Lindh została śmiertelnie ugodzona nożem przez zamachowca.
• 2008 – Oddano do użytku znajdujący się w pobliżu Genewy Wielki Zderzacz Hadronów.
• 2009 – Wu Den-yih został premierem Tajwanu.
• 2011 – 1573 osoby zginęły lub zaginęły w wyniku zatonięcia promu Spice Islander I(inne języki) płynącego z Zanzibaru na Pembę.
• 2012 – Hassan Sheikh Mohamud został wybrany przez parlament na urząd prezydenta Somalii.
• 2013 – Niemiec Thomas Bach został przewodniczącym MKOl.
• 2017 – We Florydę uderzył huragan Irma.
• 2018 – Mutazz Musa został premierem Sudanu.
• 2022 – Inwazja Rosji na Ukrainę: w ramach kontrofensywy w obwodzie charkowskim wojska ukraińskie wyzwoliły Kupiańsk i Izium.

Urodzili się

Zmarli

Przypisy