25 września

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•   235 – Abdykował papież Poncjan.
•   275 – Tacyt został ogłoszony przez senat cesarzem rzymskim.
•   303 – Św. Ferminiusz z Pampeluny został ścięty w Amiens we Francji w czasie wyprawy misyjnej.
• 1066 – Zwycięstwo wojsk anglosaskich nad wikingami w bitwie pod Stamford Bridge.
• 1396 – Krucjata nikopolitańska: europejscy krzyżowcy ponieśli klęskę w bitwie pod Nikopolis z Turkami osmańskimi.
• 1493 – Krzysztof Kolumb wypłynął z Kadyksu w swą drugą wyprawę do Nowego Świata.
• 1513 – Podczas podboju Panamy hiszpański konkwistador Vasco Núñez de Balboa jako pierwszy Europejczyk dotarł do wybrzeży Pacyfiku.
• 1555 – W Augsburgu podpisano pokój między cesarzem Karolem V Habsburgiem, a protestanckimi książętami Rzeszy (tzw. związkiem szmalkaldzkim), który wprowadzał zasadę Cuius regio, eius religio.
• 1598 – Król Polski i Szwecji Zygmunt III Waza poniósł klęskę w bitwie pod Linköping w trakcie wyprawy wojennej do Szwecji, która miała stłumić bunt księcia Karola Sudermańskiego.
• 1621 – IV wojna polsko-szwedzka: wojska szwedzkie zdobyły Rygę.
• 1632 – Rosyjska wyprawa założyła twierdzę Jakuck.
• 1690 – Ukazało się pierwsze wydanie pierwszego amerykańskiego dziennika „Publick Occurrences Both Foreign and Domestick”.
• 1706 – Powstanie Rakoczego: wojska austriackie ograbiły i podpaliły Miszkolc.
• 1746 – Poświęcono sobór Objawienia Pańskiego w Irkucku.
• 1759 – Wojna siedmioletnia: zwycięstwo wojsk pruskich nad austriackimi w bitwie pod Hoyerswerda.
• 1768 – Wybuchła V wojna rosyjsko-turecka.
• 1789 – Amerykański Kongres zatwierdził Kartę Praw Stanów Zjednoczonych.
• 1799 – II koalicja antyfrancuska: rozpoczęła się II bitwa pod Zurychem.
• 1806 – Papież Pius VII erygował diecezję Livorno we Włoszech.
• 1811 – Wojny na Półwyspie Iberyjskim: nierozstrzygnięta francusko-brytyjska bitwa pod El Bodón.
• 1830 – Rozpoczęła się rewolucja belgijska.
• 1835:
  • Juan Álvarez Mendizábal został premierem Hiszpanii.
  • Papież Grzegorz XVI erygował diecezję Nowa Pamplona w Kolumbii.
• 1846 – Wojna amerykańsko-meksykańska: wojska amerykańskie dowodzone przez generała i przyszłego prezydenta Zacharego Taylora zdobyły Monterrey.
• 1855 – W Dreźnie otwarto Galerię Obrazów Starych Mistrzów, zaprojektowaną przez Gottfrieda Sempera.
• 1857 – Chory na nowotwór mózgu król Szwecji i Norwegii Oskar I wyznaczył na regenta swego syna Karola.
• 1865 – Chile wypowiedziało wojnę Hiszpanii.
• 1868 – U wybrzeży Jutlandii zatonęła po wejściu na mieliznę rosyjska fregata śrubowa „Aleksander Newski”.
• 1876 – Ustanowiono flagę Tasmanii.
• 1883 – Harry Atkinson został po raz drugi premierem Nowej Zelandii.
• 1885 – Commerce w Teksasie uzyskało prawa miejskie.
• 1890:
  • W Kalifornii utworzono Park Narodowy Sekwoi.
  • Zwodowano austro-węgierski krążownik pancernopokładowy SMS „Kaiserin Elisabeth”.
• 1899 – Uruchomiono komunikację tramwajową we francuskim Troyes.
• 1903 – W trzęsieniu ziemi w prowincji Chorasan-e Razawi w północno-wschodnim Iranie zginęło 350 osób.
• 1911 – Francuski pancernik „Liberté” eksplodował w porcie wojennym w Tulonie, w wyniku czego zginęły 204 osoby, a 185 zostało rannych.
• 1912:
  • Na Columbia University w Nowym Jorku założono szkołę dziennikarstwa.
  • Powołano Międzynarodową Federację Farmaceutyczną.
• 1913 – Charlie Chaplin rozpoczął karierę aktora filmowego, podpisując roczny kontrakt z wytwórnią Keystone Studios z wynagrodzeniem 150 dolarów tygodniowo.
• 1915 – I wojna światowa: rozpoczęła się II bitwa w Szampanii.
• 1917 – I wojna światowa: wojska brytyjskie zajęły Akkę.
• 1918 – I wojna światowa: u wybrzeża Szkocji zatonął po wejściu na minę niemiecki okręt podwodny U-156 wraz z 77-osobową załogą.
• 1919 – Podczas pobytu w Pueblo w stanie Kolorado prezydent USA Woodrow Wilson doznał udaru mózgu.
• 1924 – Premiera radzieckiego filmu niemego Aelita w reżyserii Jakowa Protazanowa.
• 1925:
  • Komrat w Mołdawii uzyskał prawa miejskie.
  • Założono Farerską Partię Socjaldemokratyczną.
• 1926:
  • W Genewie została podpisana Konwencja w sprawie niewolnictwa.
  • William Lyon Mackenzie King został po raz drugi premierem Kanady.
• 1928 – Założono amerykańskie przedsiębiorstwo telekomunikacyjne Motorola.
• 1936 – Gienrich Jagoda został zdymisjonowany przez Józefa Stalina z funkcji szefa NKWD.
• 1937 – II wojna chińsko-japońska: zwycięstwo wojsk chińskich w bitwie pod Pingxingguan.
• 1940 – II wojna światowa w Afryce: zakończyła się operacja „Menace” – nieudana próba zdobycia przez aliantów portu w Dakarze w Senegalu, będącego pod kontrolą francuskiego rządu Vichy.
• 1941:
  • II wojna chińsko-japońska: tzw. pięciu wojowników z góry Langya odciągnęło kilkusetosobowy oddział japoński od miejsca zamieszkanego przez cywilów i oddziału chińskiego w stronę góry Langya (prowincja Hebei). Akcja ta dała czas Chińczykom na zorganizowanie oporu. Żołnierze, ostrzeliwani przez wroga, zdecydowali się na skok z góry, w wyniku czego 3 z nich poniosło śmierć na miejscu.
  • W Hiszpanii utworzono Narodowy Instytut Przemysłu (INI).
  • Wszedł do służby japoński lotniskowiec „Zuikaku”.
• 1942 – 4 brytyjskie bombowce de Havilland Mosquito przeprowadziły nieudane bombardowanie kwatery głównej Gestapo w Oslo, zabijając 80 cywilów w okolicznych domach.
• 1943:
  • Front wschodni: Armia Czerwona wyzwoliła Smoleńsk.
  • Rijad as-Sulh został pierwszym premierem Libanu.
• 1944 – Adolf Hitler wydał dekret powołujący Volkssturm.
• 1949 – Na torze pod Brnem odbył się jedyny w historii wyścig Formuły 1 o Grand Prix Czechosłowacji.
• 1955 – Powstały Jordańskie Królewskie Siły Powietrzne.
• 1956 – Rozpoczęto eksploatację podmorskiego kabla telefonicznego między Szkocją a Nową Fundlandią.
• 1959 – W Kolombo został postrzelony przez buddyjskiego mnicha premier Cejlonu Solomon Bandaranaike. W wyniku odniesionych obrażeń zmarł następnego dnia.
• 1961 – Premiera amerykańskiego filmu Bilardzista w reżyserii Roberta Rossena.
• 1962:
  • Amerykanin Sonny Liston został zawodowym mistrzem świata w bokserskiej wadze ciężkiej, nokautując w Chicago w pierwszej rundzie obrońcę tytułu Floyda Pattersona.
  • Na inauguracyjnym posiedzeniu Zgromadzenia Narodowego proklamowano Ludowo-Demokratyczną Republikę Algierii na czele z Ferhatem Abbasem.
• 1963:
  • Einar Gerhardsen został po raz trzeci premierem Norwegii.
  • W wyniku wojskowego zamachu stanu został obalony prezydent Dominikany Juan Bosch.
• 1964 – W Mozambiku wybuchło powstanie antyportugalskie.
• 1967 – W wyniku bezładnej strzelaniny w czasie policyjnego pościgu za czteroosobowym gangiem kierowanym przez Pietro Cavallero, który dokonał napadu na jeden z banków w Mediolanie, zginęły 4 osoby, a 22 zostały ranne. W 1968 roku na podstawie tych zdarzeń powstał film Bandyci w Mediolanie w reżyserii Carlo Lizzaniego.
• 1969:
  • Po raz pierwszy wręczono nagrody szwedzkiego przemysłu fonograficznego Grammis.
  • W Rabacie powołano Organizację Konferencji Islamskiej.
• 1970 – Amerykański seryjny morderca Dean Corll zamordował swą pierwszą ofiarę.
• 1972:
  • Kakuei Tanaka jako pierwszy premier Japonii od zakończenia II wojny światowej przybył z wizytą do ChRL.
  • Norwegowie opowiedzieli się w referendum przeciwko przystąpieniu do Wspólnoty Europejskiej.
• 1974:
  • W San Diego w Kalifornii odbyły się pierwsze w historii zawody w triathlonie.
  • W tygodniku „Nature“ ukazał się artykuł sugerujący, że freony mogą być odpowiedzialne za niszczenie warstwy ozonowej.
• 1976 – W domu perkusisty Larrego Mullena Juniora założono irlandzki zespół rockowy U2.
• 1978 – W okolicy San Diego w Kalifornii należący do Pacific Southwest Airlines Boeing 727 zderzył się z awionetką typu Cessna 172, w wyniku czego zginęły 144 osoby.
• 1979 – W Palermo na Sycylii został zastrzelony antymafijny sędzia śledczy Cesare Terranova.
• 1981:
  • Belize przystąpiło do ONZ.
  • Sandra Day O’Connor jako pierwsza kobieta została wybrana sędzią Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych.
• 1982 – Dokonano oblotu radzieckiego samolotu szturmowego Ił-102.
• 1983 – 38 członków IRA uciekło z więzienia Maze w Irlandii Północnej.
• 1984 – Jordania jako pierwszy kraj arabski wznowiła stosunki dyplomatyczne z Egiptem, zerwane po podpisaniu egipsko-izraelskiego układu pokojowego w 1979 roku.
• 1985 – Palestyńscy terroryści zamordowali na jachcie u wybrzeży Cypru trzech obywateli Izraela. W odwecie izraelskie lotnictwo 1 października zbombardowało siedzibę OWP w Tunisie.
• 1991 – ONZ nałożyła embargo na kraje byłej Jugosławii.
• 1992:
  • NASA wystrzeliła sondę Mars Observer.
  • Otwarto Kanał Ren–Men–Dunaj.
• 1996 – W Irlandii zamknięto ostatnie azyle sióstr magdalenek.
• 1998 – Wszystkie 38 osób na pokładzie zginęło w katastrofie lecącego z Malagi do Melilli samolotu BAe 146 hiszpańskich regionalnych linii lotniczych PauknAir.
• 2000 – W Buenos Aires otwarto Muzułmański Ośrodek Kulturalny Króla Fahda, będący największym meczetem w Ameryce Południowej.
• 2001 – Arabia Saudyjska zerwała stosunki dyplomatyczne z rządzonym przez talibów Afganistanem.
• 2004 – Nad Haiti przeszedł huragan Jeanne zabijając co najmniej 1286 i pozbawiając dachu nad głową ponad 300 tys. ludzi.
• 2008:
  • Kgalema Motlanthe został zaprzysiężony na urząd prezydenta RPA.
  • Piraci somalijscy uprowadzili ukraiński statek przewożący 33 czołgi.
  • Polska przystąpiła do Międzynarodowej Agencji Energetycznej.
  • Rozpoczęła się trzecia chińska załogowa misja kosmiczna Shenzhou 7.
• 2009:
  • Vlad Filat został premierem Mołdawii.
  • 15 martwych członków jednej rodziny znaleziono w domu w Ghola w dystrykcie Andar w Afganistanie. Sprawca zbrodni, także członek tej rodziny, po dokonaniu zbrodni popełnił samobójstwo.
• 2011 – W stolicy Libii Trypolisie odkryto masowe groby ponad 1200 więźniów zamordowanych podczas buntu w więzieniu Abu Salim pod koniec czerwca 1996 roku.
• 2012 – Opublikowano obraz tzw. Ekstremalnie Głębokiego Pola Hubble’a, powstały na podstawie ponad 2 tys. zdjęć wykonanych przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a i przedstawiający ok. 5,5 tys. galaktyk, z których najodleglejsze znajdują się 13,2 mld lat świetlnych od Ziemi. Jest to najdalej sięgające zdjęcie astronomiczne, jakie do tej pory wykonano w świetle widzialnym.
• 2015 – W Iżewsku rozpoczęto seryjną produkcję samochodu osobowego Łada Vesta.
• 2017 – Na terenie irackiego regionu autonomicznego Kurdystanu odbyło się referendum niepodległościowe zorganizowane przez kurdyjskie władze lokalne. Według oficjalnych rezultatów za niepodległością opowiedziało się 92,7% uczestników.
• 2018 – Zakończyła się czterodniowa podróż apostolska papieża Franciszka na Litwę, Łotwę i do Estonii.
• 2019 – Otwarto Port lotniczy Pekin-Daxing.
• 2022 – W przedterminowych wyborach parlamentarnych we Włoszech zwyciężyła koalicja centroprawicowa.

Urodzili się

Zmarli

Przypisy