29 maja

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•   363 – Wojny rzymsko-sasanidzkie: zwycięstwo Rzymian w bitwie pod Ktezyfonem.
•   757 – Paweł I został papieżem.
• 1108 – Rekonkwista: porażka wojsk Kastylii i Leónu w bitwie pod Uclés z Almorawidami.
• 1138 – Antypapież Wiktor IV podporządkował się papieżowi Innocentemu II.
• 1167 – IV wojna włoska Fryderyka Barbarossy: zwycięstwo wojsk cesarskich nad Rzymianami w bitwie pod Tuskulum.
• 1176 – V wojna włoska Fryderyka Barbarossy: rycerstwo cesarskie poniosło klęskę w bitwie z oddziałami Ligi Lombardzkiej pod Legnano. Fryderyk I Barbarossa uznał autonomię miast włoskich.
• 1205 – Andrzej II został koronowany na króla Węgier i Chorwacji.
• 1259 – Po śmierci prawdopodobnie otrutego króla Danii Krzysztofa I na tron wstąpił jego 10-letni syn Eryk Glipping.
• 1311 – Sancho I został królem Majorki.
• 1328 – Filip VI Walezjusz został koronowany w katedrze w Reims na króla Francji.
• 1379 – Jan I został królem Kastylii i Leónu.
• 1415 – Sobór w Konstancji pozbawił urzędu antypapieża Jana XXIII.
• 1416 – I wojna wenecko-turecka: zwycięstwo floty weneckiej w bitwie koło Dardaneli.
• 1418 – Burgundczycy opanowali Paryż i dokonali rzezi Armaniaków.
• 1453 – Po trwającym od 6 kwietnia oblężeniu Konstantynopol został zdobyty przez wojska osmańskie pod wodzą sułtana Mehmeda II. W czasie obrony miasta poległ ostatni cesarz bizantyński Konstantyn XI Paleolog.
• 1500 – Płynący do Indii portugalski żeglarz, konkwistador i odkrywca Bartolomeu Dias utonął, gdy jego okręt uległ zniszczeniu podczas burzy w pobliżu odkrytego wcześniej przez siebie Przylądka Dobrej Nadziei.
• 1605 – Odbyła się koronacja papieska Pawła V.
• 1606:
  • Wasyl IV Szujski został carem Rosji.
  • Włoski malarz Caravaggio zamordował, prawdopodobnie nieumyślnie, młodego mężczyznę i został zmuszony do ucieczki z Rzymu.
• 1613 – W niemieckiej Turyngii potężna burza wywołała powódź, w wyniku której zginęło 2261 osób.
• 1619 – Zakończył się półroczny, międzynarodowy Synod kalwiński w holenderskim Dordrechcie.
• 1652 – I wojna angielsko-holenderska: zwycięstwo floty angielskiej w bitwie pod Dover.
• 1660 – Karol II Stuart wkroczył do Londynu i został królem Anglii i Szkocji – restauracja Stuartów.
• 1677 – Założono miasto Campos dos Goytacazes w Brazylii.
• 1692 – Wojna palatynacka: rozpoczęła się bitwa pod Barfleur między flotami angielsko-holenderską a francuską.
• 1724 – Kardynał Pietro Francesco Orsini został wybrany na papieża i przyjął imię Benedykt XIII.
• 1772 – Gustaw III został koronowany na króla Szwecji.
• 1780:
  • Amerykańska wojna o niepodległość: w czasie bitwy pod Waxhaw żołnierze brytyjscy z oddziału dowodzonego przez gen. Banastre’a Tarletona, mimo wywieszenia białej flagi, zamordowali 113, ranili 150 i schwytali 53 żołnierzy amerykańskich.
  • W Londynie wybuchły tygodniowe zamieszki, wywołane przez radykalnych protestantów pod wodzą lorda George’a Gordona, skierowane przeciwko ustępstwom na rzecz katolików.
• 1790 – Rhode Island jako ostatnia z trzynastu kolonii amerykańskich ratyfikowała konstytucję i została 13. stanem Unii.
• 1807 – Sułtan Imperium Osmańskiego Selim III został odsunięty od władzy w wyniku rebelii janczarów, która wyniosła na tron jego bratanka Mustafę IV.
• 1809 – V koalicja antyfrancuska: zwycięstwo Austriaków nad sprzymierzonymi z Francuzami wojskami bawarskimi w II bitwie pod Bergisel.
• 1814 – Hamburg został wyzwolony spod trwającej od 1806 roku okupacji francuskiej.
• 1825 – Karol X Burbon został koronowany w katedrze w Reims na króla Francji.
• 1848 – Wisconsin jako 30. stan dołączył do Unii.
• 1861 – Niemiecki astronom Christian Peters odkrył planetoidę (72) Feronia.
• 1873 – W Weimarze odbyła się premiera oratorium Chrystus Franciszka Liszta.
• 1881 – Agostino Depretis został po raz trzeci premierem Włoch.
• 1883 – Uruchomiono tramwaje konne w stolicy Trynidadu i Tobago Port-of-Spain.
• 1889 – Francuski astronom Auguste Charlois odkrył planetoidę (284) Amalia.
• 1895 – Wojska japońskie wylądowały na Tajwanie, scedowanym przez Chiny na rzecz Japonii po przegranej wojnie w latach 1894-95.
• 1897 – Założono szwedzki klub piłkarski IFK Norrköping.
• 1900 – Francuzi założyli Fort-Lamy (obecnie stolica Czadu Ndżamena).
• 1901 – W Dreźnie odbyła się premiera niemieckiej wersji opery Manru, jedynej w dorobku Ignacego Jana Paderewskiego. Premiera wersji polskiej odbyła się 8 czerwca we Lwowie.
• 1906 – Arvid Lindman został premierem Szwecji.
• 1912:
  • Grecja przystąpiła do antytureckiej Ligi Bałkańskiej.
  • W Théâtre du Châtelet w Paryżu odbyła się prapremiera baletu Popołudnie fauna z librettem i choreografią Wacława Niżyńskiego, scenografią Léona Baksta do muzyki z preludium poeamatu symfonicznego Popołudnie fauna Claude’a Debussy’ego.
• 1913 – W Paryżu odbyła się prapremiera baletu Święto wiosny z muzyką Igora Strawinskiego i jego oraz Nikołaja Roericha librettem.
• 1914 – Statek pasażerski „Empress of Ireland” zatonął na Atlantyku wraz z tysiącem pasażerów.
• 1915 – Teófilo Braga został prezydentem Portugalii.
• 1916 – Monterey Park w Kalifornii otrzymało prawa miejskie.
• 1918 – Przyjęto flagę Finlandii.
• 1919 – Obserwacja przesunięcia położenia gwiazd podczas zaćmienia Słońca potwierdziła teorię względności Alberta Einsteina.
• 1920:
  • Giovanni Battista Montini (przyszły papież Paweł VI) otrzymał w Brescii święcenia kapłańskie.
  • Wojna polsko-bolszewicka: rozpoczęła się bitwa pod Wołodarką koło Kijowa.
• 1921 – 99,5% mieszkańców Salzburga opowiedziało się w plebiscycie za przyłączeniem do Niemiec, jednak miasto pozostało częścią I Republiki Austriackiej.
• 1924 – Założono klub piłkarski Rayo Vallecano.
• 1926 – Proklamowano II Republikę Portugalską.
• 1935 – Francuski transatlantyk „Normandie” wypłynął w swój dziewiczy rejs z Hawru do Nowego Jorku.
• 1937:
  • Dokonano oblotu amerykańskiego wodnosamolotu Grumman G-21 Goose.
  • Francja (jako mandatariusz Syrii) i Turcja zawarły porozumienie, na mocy którego syryjski okręg Hatay otrzymał autonomię i został zdemilitaryzowany.
  • Hiszpańska wojna domowa: biorący udział w misji blokowania wybrzeża znajdującego się pod kontrolą socjalistów niemiecki krążownik ciężki „Deutschland” został zaatakowany w porcie Ibiza przez dwa rządowe bombowce, za sterami których siedzieli radzieccy piloci. W wyniku nalotu na miejscu zginęło 22 niemieckich marynarzy, a 83 zostało rannych, w tym kilkunastu ciężko. Ostatecznie liczba ofiar śmiertelnych wzrosła do 31.
• 1940 – Dokonano oblotu amerykańskiego myśliwca Vought F4U Corsair.
• 1942:
  • II wojna światowa w Afryce: dowódca Afrika Korps gen. Ludwig Crüwell został wzięty do niewoli po tym jak samolot którym leciał musiał lądować awaryjnie na terenie kontrolowanym przez Brytyjczyków.
  • Dokonano oblotu australijskiego myśliwca Commonwealth CA-12 Boomerang.
  • Utworzono Kuratorium do spraw wychowania młodzieży w Czechach i na Morawach.
• 1943 – Wojna na Pacyfiku: prawie 3 tys. japońskich żołnierzy na wyspie Attu na archipelagu Aleutów rzuciło się z bagnetami na Amerykanów w samobójczej szarży banzai. Do niewoli zostało wziętych tylko 28 z nich.
• 1944 – Bitwa o Atlantyk: na zachód od Wysp Kanaryjskich amerykańskie niszczyciele zatopiły niemiecki okręt podwodny U-549, w wyniku czego zginęła cała, 57-osobowa załoga.
• 1945 – Francuzi dokonali bombardowania Damaszku po tym jak rząd syryjski odmówił odwołania decyzji o wycofaniu obowiązkowej nauki języka francuskiego oraz przyznania gwarancji niezależności prywatnych szkół francuskich, utrzymania baz wojskowych i nieszkodzenia francuskim interesom militarnym i gospodarczym.
• 1946 – Powstała Mińska Fabryka Traktorów.
• 1947:
  • Douglas DC-4 należący do United Airlines rozbił się podczas startu do lotu z Nowego Jorku do Cleveland, w wyniku czego zginęły 42 osoby.
  • W katastrofie należącego do linii Flugfélag Íslands lecącego z Reykjavíku do Akureyri samolotu Douglas DC-3 zginęło wszystkich 25 osób na pokładzie.
• 1948:
  • I wojna izraelsko-arabska: wojska izraelskie rozpoczęły operacja „Filistia” przeciwko armii egipskiej.
  • Rada Bezpieczeństwa ONZ powołała organizację UNTSO mającą nadzorować zawieszenie broni w I wojnie izraelsko-arabskiej.
• 1949 – Wręczono po raz pierwszy nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej.
• 1951 – 83 górników zginęło w wyniku wybuchu metanu w kopalni koło angielskiego miasta Easington.
• 1953 – Nowozelandczyk Edmund Hillary wraz z nepalskim szerpą Tenzingiem Norgayem jako pierwsi w historii weszli na szczyt Mount Everestu.
• 1954:
  • Papież Pius X został kanonizowany przez Piusa XII.
  • W holenderskim Oosterbeek rozpoczęło się pierwsze spotkanie Grupy Bilderberg.
• 1958 – W Göteborgu otwarto stadion Ullevi.
• 1961 – Premiera filmu Rodzynek w słońcu w reżyserii Daniela Petrie’ego.
• 1966 – Otwarto Stadion Azteków w mieście Meksyk.
• 1968 – Manchester United jako pierwszy angielski klub wygrał rozgrywki Pucharu Europy Mistrzów Krajowych, pokonując w finale na Stadionie Wembley w Londynie Benficę Lizbona 4:1 po dogrywce.
• 1970 – Były prezydent Argentyny gen. Pedro Eugenio Aramburu został porwany i następnie zamordowany przez lewicowych partyzantów z ugrupowania Montoneros.
• 1975 – Gustáv Husák został prezydentem Czechosłowacji.
• 1982 – Wojna o Falklandy: zwycięstwem Brytyjczyków zakończyła się dwudniowa bitwa o wzgórza Darwin i Goose Green.
• 1985 – 39 osób (38 Włochów i Belg) zginęło, a ponad 600 zostało rannych w zamieszkach między kibicami Liverpool F.C. i Juventus F.C. przed meczem finałowym Pucharu Europy na stadionie Heysel w Brukseli.
• 1988 – Prezydent USA Ronald Reagan rozpoczął swoją pierwszą wizytę w ZSRR.
• 1990:
  • Boris Jelcyn został przewodniczącym Rady Najwyższej RFSRR.
  • W Paryżu podpisano porozumienie o utworzeniu Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju (EBOiR).
• 1991:
  • 10 osób zginęło, a 44 zostały ranne w przeprowadzonym przez ETA zamachu bombowym na koszary hiszpańskiej gwardii cywilnej w mieście Vic.
  • Albania i Wielka Brytania przywróciły stosunki dyplomatyczne.
  • Erytrea proklamowała niepodległość (od Etiopii).
• 1992:
  • Premiera komedii filmowej Zakonnica w przebraniu w reżyserii Emile’a Ardolino.
  • Na Białorusi obok rubla radzieckiego do obiegu został wprowadzony rubel białoruski.
• 1993 – W Solingen w Niemczech w wyniku podpalenia domu dla azylantów zginęło 5 Turczynek.
• 1996 – W Izraelu odbyły się wybory do Knessetu.
• 1999:
  • Bethuel Pakalitha Mosisili został premierem Lesotho.
  • Olusẹgun Ọbasanjọ został prezydentem Nigerii.
  • Szwedka Charlotte Nilsson wygrała w Jerozolimie 44. Konkurs Piosenki Eurowizji.
  • w Południowej Afryce utworzono Park Narodowy Góry Stołowej.
• 2000 – Na Fidżi doszło do przewrotu wojskowego.
• 2001 – Anatolij Kinach został premierem Ukrainy.
• 2005 – Francuzi odrzucili w referendum Konstytucję dla Wspólnoty Europejskiej.
• 2007:
  • Umaru Yar’Adua został prezydentem Nigerii.
  • W Rosji przeprowadzono pierwszą próbę pocisku balistycznego dalekiego zasięgu RS-24.
• 2010:
  • Niemka Lena Meyer-Landrut wygrała w Oslo 55. Konkurs Piosenki Eurowizji.
  • Viktor Orbán został po raz drugi premierem Węgier.
  • W Czechach odbyły się wybory parlamentarne.
• 2012 – 20 osób zginęło, a 300 zostało rannych w wyniku trzęsienia ziemi, które nawiedziło region Emilia-Romania we Włoszech.
• 2013 – W wyniku ataku drona w pakistańskiej prowincji Południowy Waziristan zginęło 5 członków organizacji Tehrik-i-Taliban Pakistan, w tym jeden z jej liderów Wali-ur-Rehman.
• 2014 – W stolicy Kazachstanu Astanie powołano do życia Euroazjatycką Unię Gospodarczą.
• 2015:
  • Juha Sipilä został premierem Finlandii.
  • Muhammadu Buhari został prezydentem Nigerii.
• 2016 – Vive Tauron Kielce jako pierwsza polska drużyna wygrała Ligę Mistrzów piłkarzy ręcznych, pokonując w meczu finałowym turnieju Final Four w Kolonii węgierski MVM Veszprém KC.
• 2019 – Egils Levits został wybrany przez Sejm na urząd prezydenta Łotwy.

Eksploracja kosmosu

Urodzili się

Zmarli

Przypisy