1 maja

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•   305 – Współcesarze rzymscy Dioklecjan i Maksymian zrzekli się władzy. Nowymi imperatorami (z tytułami augustów) zostali dotychczasowi cezarowie – na wschodzie Galeriusz, a na zachodzie Konstancjusz, a cezarami Maksymin Daja i Sewer II.
•   381 – Otwarto obrady Soboru konstantynopolitańskiego I zwołanego przez cesarza Teodozjusza I Wielkiego.
•   408 – Teodozjusz II został cesarzem bizantyńskim.
•   880 – W Konstantynopolu poświęcono kościół Nea Ekklesia.
• 1045 – Giovanni dei Graziani został wybrany na papieża i przyjął imię Grzegorz VI.
• 1063 – Yingzong został cesarzem Chin.
• 1187 – Wyprawy krzyżowe: porażka krzyżowców w bitwie u źródła Cresson z Ajjubidami.
• 1308 – Król Niemiec Albrecht I Habsburg został zamordowany przez bratanka Jana Parricidę.
• 1328 – Angielski parlament ratyfikował w Northampton traktat pokojowy między Anglią a Szkocją.
• 1351 – Zurych przyłączył się do antyhabsburskiej kampanii miast szwajcarskich.
• 1356 – Cesarz Karol IV Luksemburski i król Polski Kazimierz III Wielki podpisali układ praski, będący odnowieniem pokoju namysłowskiego z 1348 roku.
• 1402 – Francuski żeglarz i odkrywca w służbie hiszpańskiej Jean de Béthencourt wypłynął z La Rochelle na podbój Wysp Kanaryjskich.
• 1460 – Włoski żeglarz António Noli odkrył wyspę Maio w archipelagu Wysp Zielonego Przylądka.
• 1464 – Król Anglii Edward IV York poślubił Elżbietę Woodville.
• 1518 – Hiszpański konkwistador Juan de Grijalva wypłynął z Santiago de Cuba na wyprawę na półwysep Jukatan.
• 1519 – Franciszek z Paoli został kanonizowany przez papieża Leona X.
• 1551 – Rozpoczęła się druga faza obrad Soboru trydenckiego.
• 1606 – Portugalski żeglarz w służbie hiszpańskiej Pedro Fernández de Quirós odkrył wyspę Espiritu Santo, największą w archipelagu Nowe Hebrydy, tworzącym współcześnie niezależne państwo Vanuatu.
• 1650 – Przebywający na wygnaniu król Anglii Karol II Stuart i przedstawiciele szkockiego ugrupowania Covenanters podpisali traktat z Bredy.
• 1653 – Zwycięstwo wojsk kozacko-tatarskich nad mołdawskimi w bitwie pod Popricani.
• 1657 – Parteniusz IV został ekumenicznym patriarchą Konstantynopola.
• 1689 – Powstanie jakobitów w Szkocji: klęska powstańców w bitwie pod Cromdale.
• 1707 – Anglia i Szkocja zawarły akt unii powołujący do życia Królestwo Wielkiej Brytanii.
• 1711 – W Szatmár (obecnie Satu Mare) podpisano traktat pokojowy kończący antyhabsburskie powstanie Rakoczego na Węgrzech.
• 1747 – Poświęcono nowo wybudowany, należący do Hohenzollernów rokokowy pałac Sanssouci w Poczdamie.
• 1753 – Szwedzki uczony Karol Linneusz opublikował dzieło Species Plantarum, zawierające wykład jego systemu klasyfikacyjnego roślin.
• 1756 – W odpowiedzi na traktat prusko-brytyjski, Francja i Austria zawarły pierwszy traktat wersalski.
• 1757 – Francja i Austria zawarły tzw. drugi traktat wersalski, będący sojuszem zaczepnym skierowanym przeciwko Prusom i przewidującym ich rozbiór, w którym miały brać udział Rosja, Polska, Szwecja, Austria, Saksonia i Francja.
• 1771 – Yves Joseph de Kerguelen-Trémarec wypłynął z Francji w pierwszą wyprawę w poszukiwaniu hipotetycznego Lądu Południowego.
• 1775 – Założono Królewską Fabrykę Porcelany w Kopenhadze.
• 1776 – Niemiec Adam Weishaupt założył Zakon iluminatów.
• 1786 – W Wiedniu odbyła się premiera opery Wesele Figara Wolfganga Amadeusa Mozarta.
• 1793 – Wilhelm Florentin von Salm-Salm został mianowany arcybiskupem metropolitą praskim.
• 1794 – I koalicja antyfrancuska: zwycięstwo wojsk francuskich nad hiszpańsko-portugalskimi w bitwie pod Boulou.
• 1821 – W USA wykonano pierwszy wyrok śmierci poprzez zastrzyk trucizny.
• 1840:
  • Wielki książę Hesji i Renu Ludwik II ustanowił Order Zasługi Filipa Wspaniałomyślnego.
  • W Wielkiej Brytanii wyemitowano pierwszy znaczek pocztowy Penny Black.
• 1851 – W Londynie rozpoczęła się Wielka Wystawa Światowa.
• 1852:
  • Biskup Philibert de Bruillard założył Zgromadzenie Księży Misjonarzy Saletynów.
  • Zwodowano francuski okręt liniowy „Napoléon”.
• 1853 – Uchwalono konstytucję Argentyny.
• 1858 – Wojna czarnogórsko-turecka: zwycięstwo wojsk czarnogórskich w bitwie pod Grahovacem.
• 1863 – Wojna secesyjna: Kongres Skonfederowanych Stanów Ameryki przyjął nową flagę narodową.
• 1865 – Wojna paragwajska: Brazylia, Argentyna i Urugwaj zawarły sojusz w celu obalenia paragwajskiego dyktatora Francisco Solano Lópeza.
• 1869 – Na ulice Brukseli wyjechał pierwszy tramwaj konny.
• 1870 – Manolache Costache Epureanu został premierem Rumunii.
• 1886 – Kulminacja strajku robotników w Chicago w kampanii na rzecz 8-godzinnego dnia pracy.
• 1888 – W Sofii otwarto ogród zoologiczny.
• 1890 – Pierwsze obchody Święta Pracy.
• 1894 – Na ulice Brukseli wyjechał pierwszy tramwaj elektryczny.
• 1896:
  • Charles Tupper został premierem Kanady.
  • Otwarto Teatr Komedii w Budapeszcie.
  • Zginął w zamachu szach Iranu Naser ad-Din Szah Kadżar.
• 1898 – Wojna amerykańsko-hiszpańska: zwycięstwo floty amerykańskiej w bitwie w Zatoce Manilskiej.
• 1900 – 246 górników zginęło w wyniku eksplozji i zaczadzenia w kopalni węgla kamiennego koło Scofield w amerykańskim stanie Utah.
• 1901 – W Buffalo w stanie Nowy Jork rozpoczęła się Wystawa Panamerykańska. 6 września na jej terenie anarchista Leon Czolgosz postrzelił śmiertelnie prezydenta USA Williama McKinleya.
• 1904:
  • Reprezentacja Francji w piłce nożnej mężczyzn w swym pierwszym oficjalnym meczu zremisowała w Brukseli z Belgią 3:3.
  • Wojna rosyjsko-japońska: zwycięstwo Japończyków w bitwie nad rzeką Jalu (30 kwietnia-1 maja)
• 1908 – W Reykjavíku założono klub sportowy Fram.
• 1909:
  • Ustanowiono Order Miliona Słoni i Białego Parasola, odznaczenie cywilno-wojskowe królestwa Luang Prabang i królestwa Laosu.
  • Założono austriacki klub piłkarski SK Sturm Graz.
  • Założono Walter Reed Army Medical Center w Waszyngtonie.
• 1912 – Dokonano oblotu brytyjskiego eksperymentalnego samolotu Avro F.
• 1914 – W Chinach uchwalono nową konstytucję przyznającą dyktatorską władzę prezydentowi Yuan Shikaiowi.
• 1915 – I wojna światowa: francuski okręt podwodny „Joule” zatonął po wejściu na turecką minę w Dardanelach, w wyniku czego zginęło 31 członków załogi.
• 1917:
  • I wojna światowa: niemiecki okręt podwodny SM U-81 został zatopiony u południowego wybrzeża Irlandii przez brytyjską jednostkę tej samej klasy HMS E54, w wyniku czego zginęło 24 członków załogi.
  • Założono japońskie przedsiębiorstwo produkujące sprzęt sportowy Mikasa Sports.
• 1918:
  • Wojna domowa w Finlandii: zwycięstwem Białych i wojsk niemieckich nad komunistami zakończyła się bitwa o Lahti (19 kwietnia-1 maja).
  • W Tokio otwarto Park Inokashira.
• 1921 – W Jafie w Brytyjskim Mandacie Palestyny wybuchły zamieszki, w wyniku których do 7 maja zginęło 47 Żydów i 48 Arabów, a rannych zostało 163 Żydów i 73 Arabów.
• 1922 – Aerofłot uruchomił pierwsze swoje połączenie międzynarodowe na trasie Moskwa-Królewiec.
• 1923 – Otwarto wielofunkcyjny stadion Los Angeles Memorial Coliseum.
• 1924:
  • Na kanadyjskiej Wyspie Księcia Edwarda zniesiono ruch lewostronny.
  • Przedsiębiorstwa Benz & Cie. i Daimler Motoren Gesellschaft podpisały pierwszą umowę o współpracy. Dwa lata później w wyniku połączenia utworzyły Daimler-Benz AG.
• 1925:
  • Cypr oficjalnie otrzymał status kolonii brytyjskiej.
  • Powstała Ogólnochińska Federacja Związków Zawodowych.
  • W ekwadorskim mieście Guayaquil założono klub piłkarski Barcelona SC.
• 1929 – W trzęsieniu ziemi o sile 7,4 stopnia w skali Richtera na granicy irańsko-turkmeńskiej zginęło około 3800 osób.
• 1930 – Oficjalnie zaakceptowano i ogłoszono zaproponowaną przez 11-letnią Brytyjkę Venetię Burney nazwę Pluton dla nowo odkrytej planety (obecnie planety karłowatej).
• 1931 – Prezydent USA Herbert Hoover dokonał otwarcia Empire State Building w Nowym Jorku.
• 1934:
  • Rządzący austrofaszyści kanclerza Engelberta Dollfußa uchwalili autorytarną konstytucję.
  • We włoskiej stoczni położono stępkę pod budowę transatlantyka MS „Batory”.
  • W Holandii powstała faszystowska ochotnicza organizacja młodzieżowa Nationale Jeugdstorm.
• 1940:
  • Uruchomiono komunikację tramwajową w rosyjskim Kemerowie.
  • Z powodu trwającej wojny odwołano XII Letnie Igrzyska Olimpijskie mające się odbyć w Helsinkach.
• 1941 – Premiera filmu Obywatel Kane w reżyserii Orsona Wellesa.
• 1942 – Wojna na Pacyfiku: Japończycy zajęli Mandalay w Birmie.
• 1945:
  • Magda Goebbels wraz z doktorem SS Ludwigiem Stumpfeggerem otruła sześcioro swych dzieci, a następnie udała się wraz z mężem Josephem Goebbelsem do ogrodów kancelarii, gdzie Goebbels zastrzelił żonę, a następnie siebie lub też obydwoje zażyli truciznę i zostali zastrzeleni z broni maszynowej przez żołnierza SS.
  • Operacja berlińska: zakończyła się bitwa pod Halbe.
  • Wybuchło powstanie majowe ludu czeskiego.
• 1948 – W Kobryniu na Białorusi otwarto Muzeum Historii Wojskowej Suworowa.
• 1949 – Holenderski astronom Gerard Kuiper odkrył Nereidę, jeden z księżyców Neptuna.
• 1950:
  • Południowoafrykańska policja ostrzelała tłum czarnoskórych demonstrantów w Johannesburgu, zabijając 19 i raniąc 38 osób.
  • Rozpoczęła działalność Agenda Narodów Zjednoczonych dla Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (UNRWA).
• 1953 – Rozpoczęła nadawanie Telewizja Czechosłowacka.
• 1954 – W Manili rozpoczęły się II Igrzyska Azjatyckie.
• 1955:
  • Uruchomiono komunikację trolejbusową w Stalinabadzie (obecnie Duszanbe).
  • W Pradze odsłonięto pomnik Stalina.
• 1956:
  • Rozpoczęto budowę pierwszej na świecie prywatnej elektrowni jądrowej Dresden w amerykańskim stanie Illinois.
  • W Japonii poinformowano o pierwszych przypadkach tzw. choroby z Minamaty, wywoływanej przez zawierające metylortęć ścieki, wypuszczane przez należącą do koncernu Chisso Corporation miejscową fabrykę tworzyw sztucznych.
  • Zainaugurował działalność Uniwersytet w Daegu w Korei Południowej.
• 1957:
  • 34 spośród 35 osób na pokładzie zginęło w katastrofie samolotu Vickers Viscount w hrabstwie Hampshire w południowej Anglii.
  • Rozpoczęła nadawanie Telewizja Węgierska.
• 1959:
  • Philibert Tsiranana został pierwszym prezydentem Madagaskaru.
  • W Greenbelt w stanie Maryland otwarto należące do NASA Centrum Lotów Kosmicznych imienia Roberta H. Goddarda.
• 1960:
  • Nad ZSRR został zestrzelony amerykański samolot szpiegowski U-2 pilotowany przez majora Gary’ego Powersa, którego wzięto do niewoli.
  • Utworzono indyjskie stany Gujarat i Maharashtra.
• 1961:
  • Fidel Castro oficjalnie ogłosił Kubę krajem socjalistycznym.
  • W Vácrátót otwarto największy węgierski Narodowy Ogród Botaniczny.
• 1963 – Zachodnia część Nowej Gwinei została przyłączona do Indonezji jako Irian Zachodni.
• 1964 – Na Dartmouth College w Hanoverze w stanie New Hampshire uruchomiono pierwszy program w języku programowania BASIC.
• 1965 – W chińskiej prowincji Junnan znaleziono 2 zęby „Człowieka z Yuanmou” sprzed 1,7 mln lat.
• 1966 – Carlos Lleras Restrepo wygrał w pierwszej turze wybory prezydenckie w Kolumbii.
• 1967:
  • Anastasio Somoza Debayle został prezydentem Nikaragui.
  • Dokonano oblotu holenderskiego samolotu pasażerskiego Fokker F28.
  • W Las Vegas odbył się ślub Elvisa Presleya i Priscilli Beaulieu.
• 1971 – Rozpoczął działalność amerykański operator pociągów pasażerskich Amtrak.
• 1972:
  • W Liberii zniesiono południkową strefę czasową UTC-00:44.
  • Wojna wietnamska: zwycięstwo wojsk północnowietnamskich w I bitwie pod Quảng Trị (30 marca-1 maja).
• 1977 – Na Placu Taksima w Stambule w starciach pierwszomajowych demonstrantów z policją zginęło 36 osób.
• 1978:
  • Grodzieński Institutut Pedgogiczny im. Janki Kupały został przekształcony w Grodzieński Uniwersytet Państwowy im. Janki Kupały.
  • Japończyk Naomi Uemura jako pierwszy zdobył samotnie biegun północny.
  • Napisano i wysłano pierwszy spam internetowy.
• 1979:
  • Jonathan Motzfeldt został pierwszym premierem Grenlandii.
  • Proklamowano autonomiczną, stowarzyszoną z USA Republikę Wysp Marshalla.
• 1982 – Wojna o Falklandy-Malwiny: Brytyjczycy przeprowadzili atak lotniczy na stolicę archipelagu Stanley (Puerto Argentino).
• 1985 – Prezydent USA Ronald Reagan nałożył embargo handlowe na Nikaraguę.
• 1987 – Papież Jan Paweł II beatyfikował Edytę Stein.
• 1988 – Niemiecki pociąg ICE V ustanowił światowy rekord prędkości (406,9 km/h).
• 1989 – W wyborach prezydenckich w Paragwaju zwyciężył w I turze gen. Andrés Rodríguez.
• 1990 – Władze chińskie zniosły wprowadzony w marcu 1989 roku stan wojenny w Tybecie.
• 1991 – W stulecie encykliki Leona XIII Rerum novarum Jan Paweł II ogłosił encyklikę Centesimus annus.
• 1993 – W dokonanym przez Tamilskich Tygrysów zamachu bombowym podczas parady pierwszomajowej w Kolombo zginęły 24 osoby, w tym prezydent Sri Lanki Ranasinghe Premadasa.
• 1994 – W wypadku podczas wyścigu o Grand Prix San Marino na torze Imola zginął brazylijski kierowca Ayrton Senna.
• 1995 – Chorwacka armia i policja wkroczyły do zachodniej Slawonii i w ciągu kilku dni zajęły całe jej terytorium, zabijając około 200 Serbów.
• 1997 – Opozycyjna Partia Pracy Tony’ego Blaira wygrała wybory parlamentarne w Wielkiej Brytanii.
• 1999 – Założono Islandzkie Muzeum Lotnictwa w Akureyri.
• 2000 – Prezydent USA Bill Clinton nakazał wyłączenie sygnału zakłócającego S/A (Selective Availability) w systemie GPS, dzięki czemu dokładność określania pozycji dla cywilnych użytkowników wzrosła ze 100 do 20 metrów.
• 2001 – Została założona Wikipedia hiszpańskojęzyczna.
• 2003:
  • II wojna w Zatoce Perskiej: prezydent George W. Bush przybył na pokład lotniskowca USS „Abraham Lincoln” u wybrzeży Kalifornii, gdzie ogłosił zakończenie głównych działań bojowych w ramach inwazji na Irak.
  • Otwarto metro w chińskim Dalian.
  • W trzęsieniu ziemi w tureckim mieście Bingöl zginęło 176 osób, a 520 zostało rannych.
  • Został przedstawiony plan pokojowy dla Bliskiego Wschodu.
• 2004:
  • Polska i 9 innych państw zostało oficjalnie przyjętych do Unii Europejskiej.
  • Stabilizacja Iraku: wycofaniem wojsk amerykańskich zakończyła się I bitwa o Faludżę, bastion sunnickich ekstremistów i terrorystów z Al-Ka’idy.
• 2005 – Powstała niezależna agencja Frontex przeznaczona do ochrony granic zewnętrznych Unii Europejskiej z siedzibą w Warszawie.
• 2006 – Prezydent Evo Morales wydał dekret o nacjonalizacji wydobycia boliwijskiego gazu ziemnego.
• 2007 – Saint Lucia i Tajwan nawiązały stosunki dyplomatyczne.
• 2008:
  • 32 osoby zginęły, a 75 zostało rannych w podwójnym zamachu bombowym w irackim mieście Balad Ruz.
  • W Chinach otwarto najdłuższy morski most przez zatokę Hangzhou (36 km).
• 2009 – W Szwecji zalegalizowano małżeństwa osób tej samej płci.
• 2010:
  • Na Times Square na nowojorskim Manhattanie policja rozbroiła domowej roboty bombę podłożoną w samochodzie. Sprawcę pochodzenia afgańskiego aresztowano w samolocie mającym odlecieć do Europy.
  • Otwarto Port lotniczy King Shaka pod Durbanem w Południowej Afryce.
  • W Szanghaju rozpoczęła się wystawa światowa Expo 2010.
• 2011:
  • Operacja „Neptune Spear”: prezydent USA Barack Obama poinformował o śmierci Usamy ibn Ladina, ukrywającego się w miejscowości Abbottabad w Pakistanie. Przywódca Al-Ka’idy został zabity 2 maja według czasu pakistańskiego podczas akcji przeprowadzonej przez oddział specjalny Navy SEALs DEVGRU (Team Six).
  • W Watykanie papież Benedykt XVI beatyfikował swego poprzednika Jana Pawła II.
• 2012 – W Norwegii została wycofana z obiegu moneta zdawkowa o nominale 50 øre.
• 2014:
  • 19 osób zginęło, a 60 zostało rannych w wyniku wybuchu samochodu-pułapki w stolicy Nigerii Abudży.
  • W mieście Dżudda w Arabii Saudyjskiej otwarto kompleks sportowy King Abdullah Sports City wraz ze stadionem piłkarskim o pojemności 60 tys. widzów.
• 2015 – Temir Sarijew został premierem Kirgistanu.
• 2019 – Po abdykacji poprzedniego dnia swego ojca Akihito nowym cesarzem Japonii został Naruhito.

Urodzili się

Zmarli

Przypisy