13 maja

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•   535 – Agapit I został papieżem.
•   609 – Papież Bonifacy IV nakazał zamienić Panteon w Rzymie na kościół.
• 1239 – Francuski inkwizytor Robert le Bougre wysłał na stos 183 katarów.
• 1307 – Został zamordowany przez niewolnika sułtan Maroka Abu Jakub Jusuf. Nowym sułtanem został jego wnuk Abu Sabit.
• 1324 – Hugo IV został koronowany na króla Cypru i Jerozolimy.
• 1344 – W bitwie w Zatoce Smyrneńskiej flota wenecka pokonała piratów emira Ajdynu.
• 1497 – Papież Aleksander VI ekskomunikował Girolamo Savonarolę.
• 1508 – Lybne Dyngyl został koronowany na cesarza Etiopii.
• 1515 – Księżniczka angielska Maria Tudor, wdowa po królu Francji Ludwiku XII, poślubiła w Greenwich Charlesa Brandona, księcia Suffolk.
• 1534 – Zwycięstwo wojsk heskich nad habsburskimi w bitwie pod Lauffen am Neckar.
• 1568 – Wojna domowa w Szkocji: klęska wojsk byłej królowej Marii I Stuart w bitwie pod Langside ze szkockimi protestantami.
• 1572 – Kardynał Ugo Boncompagni został wybrany na papieża i przybrał imię Grzegorz XIII.
• 1643 – Angielska wojna domowa: zwycięstwo wojsk Parlamentu w bitwie pod Grantham.
• 1647 – Trzęsienie ziemi zniszczyło Santiago w Chile, zabijając 12 tys. osób.
• 1710 – W Berlinie założono klinikę Charité, obecnie największą w Europie.
• 1781 – Powstanie Tupaca Amaru II: rozpoczęła się bitwa pod górą Condorcuyo w Peru, zakończona następnego dnia zwycięstwem wojsk hiszpańskich.
• 1783 – Kombatanci wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych założyli Towarzystwo Cyncynatów.
• 1787 – Brytyjska Pierwsza Flota wypłynęła z 1487 osobami (w tym 778 skazańcami), w celu założenia w Nowej Południowej Walii pierwszej europejskiej kolonii na kontynencie australijskim.
• 1805 – I wojna berberyjska: zakończyła się bitwa o Darnę – zwycięskie starcie mieszanych sił najemnych, prowadzonych przez niewieki oddział amerykańskich marines z obrońcami fortu i miasta Darna w Trypolitanii. Była to pierwsza bitwa lądowa stoczona przez Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych na obcym, zamorskim terytorium.
• 1806 – W amerykańskim czasopiśmie „The Balance and Columbian Repository” ukazała się pierwsza definicja koktajlu alkoholowego.
• 1809 – V koalicja antyfrancuska: po trzydniowym oblężeniu Napoleon Bonaparte zajął po raz drugi Wiedeń.
• 1830 – Ekwador wystąpił z Wielkiej Kolumbii.
• 1844 – Królewskim dekretem została powołana w Hiszpanii Guardia Civil.
• 1846 – Kongres USA podjął decyzję o wypowiedzeniu wojny Meksykowi.
• 1848 – Po raz pierwszy wykonano publicznie pieśń Maamme, obecnie hymn Finlandii.
• 1857 – Carl Christian Hall został premierem Danii.
• 1861 – Australijski astronom John Tebbutt odkrył Wielką Kometę z roku 1861.
• 1864 – Wojna secesyjna: taktycznym zwycięstwem wojsk Unii zakończyła się bitwa pod Rocky Face Ridge.
• 1865 – Wojna secesyjna: zwycięstwo Konfederatów w bitwie pod Palmito Ranch.
• 1873 – Opatentowano uchwyt lampki do maszyny do szycia.
• 1888 – W Brazylii zniesiono niewolnictwo.
• 1890 – Rozpoczęto budowę Carnegie Hall w Nowym Jorku.
• 1894 – Po raz pierwszy zaprezentowano publicznie obraz panoramiczny Przybycie Węgrów autorstwa Árpáda Feszty’ego i pomocników.
• 1899 – Założono brazylijski klub piłkarski Vitória Salvador.
• 1900 – Wilbur Wright wysłał pierwszy list do inżyniera, wynalazcy i pioniera lotnictwa Octave’a Chanute’a, którego rady pomogły braciom Wright w skonstruowaniu samolotu Flyer I.
• 1901 – W Hartland w kanadyjskim Nowym Brunszwiku zakończono budowę najdłuższego na świecie mostu krytego (391 m).
• 1902 – W Madrycie rozegrano pierwszy w historii mecz Real Madryt-FC Barcelona (1:3).
• 1903 – Założono niemiecki klub piłkarski FC Carl Zeiss Jena.
• 1905 – Założono brazylijski klub piłkarski Sport Recife.
• 1907 – W Londynie rozpoczął się V kongres Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji.
• 1909 – Rozpoczęła się 1. edycja wyścigu kolarskiego Giro d’Italia.
• 1913:
  • Igor Sikorski odbył pierwszy w historii lot samolotem czterosilnikowym.
  • Ustanowiono Krzyż Męstwa – najwyższe odznaczenie wojenne Królestwa Grecji i drugie w hierarchii odznaczenie wojenne Republiki Greckiej.
• 1917:
  • Eugenio Pacelli (późniejszy papież Pius XII) otrzymał sakrę biskupią.
  • Otwarto Stadion Letná w Pradze.
  • Troje dzieci z wioski w pobliżu miasta Fátima w Portugalii miało doznać objawienia Matki Bożej.
• 1919:
  • Premiera amerykańskiego filmu niemego Złamana lilia w reżyserii D.W. Griffith.
  • Założono Francuską Federację Rugby (FFR).
• 1920 – Otwarto Fritz-Walter-Stadion w Kaiserslautern.
• 1921 – W Tokio założono przedsiębiorstwo Komatsu, zajmujące się produkcją maszyn budowlanych.
• 1922 – W Meksyku Rudolph Valentino ożenił się po raz drugi (z aktorką Natachą Rambovą).
• 1923 – Chadecy wygrali wybory parlamentarne na Litwie.
• 1925 – Aloys Van de Vyvere został premierem Belgii.
• 1927 – Założono klub piłkarski Dynamo Kijów.
• 1931 – Paul Doumer wygrał wybory prezydenckie we Francji.
• 1940:
  • Front zachodni: wojska niemieckie przerwały francuskie linie obronne na Mozie; zwycięstwo wojsk niemieckich nad holenderskimi w bitwie pod Grebbebergiem (11-13 maja).
  • Nowy brytyjski premier Winston Churchill powiedział w inauguracyjnym przemówieniu przed Izbą Gmin, że może obiecać jedynie krew, znój, pot i łzy.
• 1941 – Feldmarszałek Wilhelm Keitel wydał w imieniu Hitlera rozkaz o „Jurysdykcji Barbarossa”, regulujący zasady postępowania Wehrmachtu na terenach przyszłej okupacji niemieckiej w ZSRR.
• 1943 – II wojna światowa w Afryce: skapitulowały ostatnie oddziały niemiecko-włoskie.
• 1947 – Utworzono Specjalną Komisję Narodów Zjednoczonych do sprawy Palestyny (UNSCOP).
• 1948 – Wojna domowa w Palestynie: oddziały żydowskiego Irgunu zaatakowały opuszczoną przez Brytyjczyków Jafę; zwycięstwo wojsk arabskich w III bitwie o Gusz Ecjon.
• 1949 – Dokonano oblotu brytyjskiego bombowca odrzutowego English Electric Canberra.
• 1950 – Odbył się pierwszy w historii wyścig Formuły 1 – Grand Prix Wielkiej Brytanii na torze Silverstone. Zwyciężył Włoch Giuseppe Farina na wozie Alfa Romeo.
• 1952:
  • Po raz pierwszy zebrała się Rajya Sabha – izba wyższa indyjskiego parlamentu.
  • Została utworzona Australijska Tajna Służba Wywiadowcza (ASIS).
• 1954 – Na Morzu Wschodniochińskim jednostki marynarki wojennej Tajwanu zatrzymały, a następnie uprowadziły do portu Kaohsiung polski drobnicowiec „Prezydent Gottwald”. Statek później prawdopodobnie pływał pod banderą tajwańską jako „Ho Lan”.
• 1960:
  • Dokonano pierwszego wejścia na himalajski ośmiotysięcznik Dhaulagiri.
  • Wystrzelono pierwszego satelitę telekomunikacyjnego Echo 1.
• 1962 – Sarvepalli Radhakrishnan został prezydentem Indii.
• 1964:
  • Salah ad-Din al-Bitar został po raz drugi premierem Syrii.
  • W ramach programu „Apollo“ NASA przeprowadziła test Rakietowego Systemu Ratunkowego (LES).
• 1967:
  • Odbyła się podróż apostolska Pawła VI do Portugalii.
  • Zakir Hussain został prezydentem Indii.
• 1969 – Po ogłoszeniu wyników wyborów powszechnych w Malezji, zakończonych sukcesem popieranej przez mniejszość chińską opozycji, w stolicy kraju Kuala Lumpur wybuchły zamieszki rasowe, w których (według oficjalnych danych) zginęło 25 Malajów i 143 Chińczyków.
• 1971 – Armia pakistańska wraz z lokalnymi bojówkarzami dokonała masakry ponad 900 bengalskich Hindusów w wiosce Baushgari na zachodzie Pakistanu Wschodniego (obecnie Bangladesz).
• 1972 – 118 osób zginęło, a 81 odniosło obrażenia w pożarze klubu nocnego w japońskiej Osace.
• 1975 – W Ankarze 34-letni bezrobotny uderzył kastetem premiera Turcji Süleymana Demirela, łamiąc mu nos.
• 1976 – Pol Pot został premierem Kambodży.
• 1977 – W katastrofie polskiego samolotu transportowego An-12 w Bejrucie zginęła cała, 9-osobowa załoga.
• 1978 – Został obalony prezydent Komorów Ali Soilih.
• 1981 – Na Placu Świętego Piotra w Rzymie Turek Mehmet Ali Ağca dokonał nieudanego zamachu na papieża Jana Pawła II.
• 1982 – Został wystrzelony statek kosmiczny Sojuz T-5 z pierwszą załogową misją na stację kosmiczną Salut 7.
• 1984 – Doszło do serii eksplozji w głównym składzie amunicji radzieckiej Floty Północnej w Siewieromorsku, w wyniku czego zginęło od 200 do 300 osób.
• 1985 – W Filadelfii policja przeprowadziła akcję aresztowania 4 członków afroamerykańskiego ruchu MOVE. W wyniku pożaru powstałego po zbombardowaniu siedziby organizacji zniszczeniu uległo 65 okolicznych budynków, zaś 11 osób zmarło.
• 1990:
  • Na stadionie Maksimir w Zagrzebiu, w trakcie meczu ligi jugosłowiańskiej między miejscowym Dinamem a Crveną Zvezdą Belgrad, doszło do starć kibiców, w wyniku których rannych zostało 60 osób.
  • Powstała Socjaldemokratyczna Partia Mołdawii (PSD).
• 1991 – Wystartował kanał telewizyjny Rossija 1.
• 1992:
  • Jan Paweł II ustanowił Światowy Dzień Chorego obchodzony 11 lutego.
  • Pierwsze publiczne nauczanie Falun Dafa w Changchun w północno-wschodnich Chinach przez Li Hongzhi, stąd: Światowy Dzień Falun Dafa.
• 1993 – Ezer Weizman został prezydentem Izraela.
• 1995 – W Dublinie odbył się 40. Konkurs Piosenki Eurowizji.
• 1998 – USA i Japonia wprowadziły sankcje gospodarcze wobec Indii po wznowieniu przez nie testów broni atomowej.
• 2000:
  • 23 osoby zginęły, a 947 zostało rannych w wyniku serii eksplozji w fabryce sztucznych ogni w holenderskim Enschede.
  • W Sztokholmie odbył się 45. Konkurs Piosenki Eurowizji.
  • Załoga amerykańskiego samolotu wojskowego zrzuciła omyłkowo 6 bomb na wieś w Korei Płd.
  • Założono rosyjski klub siatkarski Zenit Kazań (jako Dinamo Kazań).
• 2001 – Centroprawicowa koalicja Dom Wolności wygrała wybory parlamentarne we Włoszech.
• 2005:
  • Papież Benedykt XVI ogłosił rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła II.
  • Ponad 200 osób zginęło w mieście Andiżan w czasie rebelii w Uzbekistanie.
• 2006 – Otwarto Muzeum Śląskie w Görlitz.
• 2007:
  • Co najmniej 50 osób zginęło, a 115 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym na siedzibę Demokratycznej Partii Kurdystanu w mieście Makhmur na północy Iraku.
  • Na granicy bułgarsko-rumuńskiej na Dunaju rozpoczęto budowę mostu Widin-Calafat.
• 2008:
  • 80 osób zginęło, a 216 zostało rannych w serii 7 zamachów bombowych w indyjskim mieście Jaipur.
  • Królowa brytyjska Elżbieta II przybyła z pierwszą od 1971 roku oficjalną wizytą do Turcji.
• 2011:
  • 98 osób zginęło, a 140 zostało rannych w dwóch zamachach bombowych w dystrykcie Charsadda w pakistańskiej prowincji Chajber Pasztunchwa.
  • Sato Kilman został po raz drugi premierem Vanuatu.
• 2014 – W katastrofie górniczej w tureckim mieście Soma zginęło 301 osób, a 80 zostało rannych.
• 2015 – Został udostępniony komunikator internetowy Discord.
• 2017:
  • 62. Konkurs Piosenki Eurowizji w Kijowie wygrał reprezentant Portugalii Salvador Sobral z utworem Amar pelos dois.
  • Papież Franciszek dokonał w portugalskiej Fatimie kanonizacji bł. Franciszka i Hiacynty Marto.
• 2021 – Zostało opublikowane rozporządzenie rządu rosyjskiego zawierające listę państw nieprzyjaznych Rosji, na której początkowo znalazły się Czechy i USA.
• 2022:
  • W gminie Dolní Morava w Czechach otwarto dla turystów wiszącą kładkę pieszą Sky Bridge 721.
  • W pożarze czterokondygnacyjnego budynku biurowo-handlowego w dzielnicy Mundka w Delhi zginęło 27 osób, a 40 odniosło obrażenia.

Urodzili się

Zmarli

Przypisy