13 marca

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•   483 – Feliks III został papieżem.
• 1138:
  • Konrad III Hohenstauf został koronowany w Akwizgranie na króla Niemiec.
  • Wiktor IV został wybrany na antypapieża.
• 1567 – Wojna osiemdziesięcioletnia: zwycięstwo wojsk hiszpańskich nad holenderskimi powstańcami w bitwie pod Oosterweel.
• 1569 – Wojny religijne hugenockie: zwycięstwo francuskich wojsk katolickich w bitwie pod Jarnac.
• 1591 – Zwycięstwo Marokańczyków nad wojskami Songhaju w bitwie pod Tondibi.
• 1697 – Hiszpanie zdobyli wyspę Tayasal na jeziorze Petén Itzá w Gwatemali, ostatnie niepodległe miasto-państwo Majów.
• 1728 – Sułtan Maroka Abu al-Abbas Ahmad II został zdetronizowany na 4 miesiące przez swego brata Abd al-Malika.
• 1736 – Późniejszy król wyspy, niemiecki wojskowy, dyplomata i agent Theodor von Neuhoff przybył na czele oddziału powstańców na Korsykę w celu wyzwolenia jej spod panowania genueńskiego.
• 1759 – Pojawiła się Kometa Halleya, co w 1705 przewidział angielski astronom Edmond Halley.
• 1781 – Niemiecko-brytyjski astronom William Herschel odkrył Urana.
• 1797 – W Paryżu odbyła się premiera opery Medea z muzyką Luigiego Cherubiniego i librettem François-Benoît Hoffmanna.
• 1808 – Fryderyk VI Oldenburg został królem Danii i Norwegii.
• 1809 – Król Szwecji Gustaw IV Adolf został aresztowany przez rebeliantów.
• 1811 – Wojny napoleońskie: zwycięstwo floty brytyjskiej nad francuską w bitwie morskiej koło Lissy.
• 1814 – VI koalicja antyfrancuska: zwycięstwo wojsk francuskich nad korpusem prusko-rosyjskim w bitwie pod Reims.
• 1825 – Papież Leon XII wydał potępiającą wolnomularstwo encyklikę Quo graviora.
• 1831 – Casimir Périer został premierem Francji.
• 1845 – W Lipsku odbyła się premiera Koncertu skrzypcowego e-moll Felixa Mendelssohna-Bartholdy’ego.
• 1848 – Wiosna Ludów: wybuchła rewolucja w Wiedniu, w wyniku której został obalony kanclerz Klemens Lothar von Metternich, który uciekł z kraju.
• 1852 – Utworzono Księstwo Czarnogóry.
• 1863 – Francuski poeta August Barbier napisał wiersz Atak pod Węgrowem, który został zainspirowany atakiem polskich kosynierów na rosyjskie armaty w czasie stoczonej 3 lutego bitwy pod Węgrowem.
• 1865 – Wojna secesyjna: ogłoszono niezrealizowany do końca pobór 300 tysięcy Afroamerykanów do Armii Stanów Skonfederowanych.
• 1870 – Ukazało się pierwsze wydanie słowackiej gazety „Národnie noviny”.
• 1879 – Książę brytyjski Artur poślubił księżniczkę pruską Luizę Małgorzatę.
• 1881 – Cesarz Rosji Aleksander II Romanow zginął w wyniku zamachu bombowego przeprowadzonego na Newskim Prospekcie w Petersburgu przez polskiego działacza Narodnej Woli Ignacego Hryniewieckiego, który również poniósł śmierć.
• 1898 – W Mińsku została założona Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji.
• 1900 – II wojna burska: wojska brytyjskie zajęły Bloemfontein.
• 1902 – W celu ograniczenia zapylenia, zgodnie z pomysłem szwajcarskiego lekarza i wynalazcy Ernesta Guglielminettiego, w Monako pokryto gorącą smołą pierwszy próbny odcinek drogi wyłożonej makadamem o długości 40 m. Z czasem metodę tę ulepszano, co miało wpływ na ukształtowanie się technologii nawierzchni bitumicznych.
• 1904 – Na przełęczy Uspallata w Andach na granicy granicy argentyńsko-chilijskiej ustawiono monumentalną rzeźbę Chrystus Zbawiciel Andów, upamiętniającą pokój zawarty pomiędzy tymi dwoma krajami po trwającym kilkadziesiąt lat sporze granicznym.
• 1912:
  • Rządy Bułgarii i Serbii zawarły tajny sojusz antyturecki.
  • Tang Shaoyi został premierem Republiki Chińskiej.
• 1913:
  • Rewolucja meksykańska: przywódca partyzantki chłopskiej Pancho Villa powrócił do Meksyku z USA, gdzie przebywał na dobrowolnym wygnaniu.
  • Z angielskiego Falmouth wpłynął statek z pierwszą wyprawą badawczą na Wyspę Wielkanocną, kierowaną przez małżeństwo archeologów Williama i Katherine Routledge’ów.
• 1915 – I wojna światowa: zakończyła się nierozstrzygnięta bitwa pod Neuve Chapelle we Francji (10–13 marca).
• 1917:
  • I wojna światowa: Niemiecki okręt podwodny SM UC-68 zaginął na kanale La Manche wraz z 27-osobową załogą.
  • Rewolucja lutowa: rozpoczęła działalność Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich.
  • Ukazało się pierwsze wydanie rosyjskiego dziennika „Izwiestija”.
• 1918 – Wojska austriacko-niemieckie zlikwidowały Odeską Republikę Radziecką.
• 1919 – Związek operacyjny Armii Czerwonej przemianowano na Armię Białorusko-Litewską.
• 1920:
  • Rozpoczęła się czterodniowa nieudana próba przewrotu monarchistycznego w Republice Weimarskiej.
  • Wojna domowa w Rosji: Armia Czerwona zdobyła Murmańsk.
• 1921 – Rewolucja w Mongolii: z inicjatywy wspieranej przez Rosję sowiecką Mongolskiej Partii Ludowej powołano rząd tymczasowy, na czele którego stanął Dogsomyn Bodoo.
• 1923 – Prezydent Litwy Aleksandras Stulginskis rozwiązał Sejm I kadencji i zarządził przedterminowe wybory na 12–13 maja.
• 1925 – W amerykańskim stanie Tennessee zakazano nauczania w szkołach teorii ewolucji, konsekwencją czego był tzw. małpi proces.
• 1926 – W okolicach Lichtenburga (RPA) odkryto złoże diamentów.
• 1932 – Urzędujący prezydent Paul von Hindenburg i Adolf Hitler przeszli do II tury wyborów prezydenckich w Niemczech, w której 10 kwietnia zwyciężył Hindenburg.
• 1933 – Joseph Goebbels został ministrem oświaty i propagandy III Rzeszy.
• 1938:
  • Anschluss Austrii: ogłoszono ustawę podpisaną przez Adolfa Hitlera, która włączała Austrię do Wielkiej Rzeszy jako Marchię Wschodnią (Ostmark).
  • Léon Blum został po raz drugi premierem Francji.
  • W rozegranym w Zurychu pierwszym w historii meczu między reprezentacjami Szwajcarii i Polski padł remis 3:3.
• 1939:
  • Około stu członków ukraińskiej Siczy Karpackiej zginęło w starciu z wojskami czechosłowackimi w mieście Chust na Rusi Zakarpackiej.
  • W Niemczech rozwiązano Ligę Pangermańską.
• 1940:
  • Bitwa o Atlantyk: niemiecki okręt podwodny U-44 z 47-osobową załogą zatonął na brytyjskim polu minowym na Morzu Północnym.
  • Zakończyła się radziecko-fińska wojna zimowa.
  • Został odkryty tzw. Obiekt Mayalla, będący parą zderzających się galaktyk w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy.
• 1941 – Na poligonie koło Hagi Niemcy rozstrzelali 18 członków holenderskiego ruchu oporu.
• 1943 – Podczas lotu ze Smoleńska do Kętrzyna nie wybuchła z powodu zbyt niskiej temperatury bomba umieszczona przez niemieckich oficerów-spiskowców w samolocie Adolfa Hitlera.
• 1944:
  • Erupcja Wezuwiusza.
  • Front wschodni: Armia Czerwona wyzwoliła Chersoń.
  • Wojna na Pacyfiku: na południe od wyspy Hachijō-jima amerykański okręt podwodny USS „Sand Lance” zatopił japoński krążownik lekki „Tatsuta”, w wyniku czego zginęło 26 członków załogi, a 10 zostało rannych.
• 1947 – Odbyła się 19. ceremonia wręczenia Oscarów.
• 1949 – Premiera japońskiego filmu Pojedynek w ciszy w reżyserii Akiry Kurosawy.
• 1954:
  • I wojna indochińska: rozpoczęła się bitwa pod Điện Biên Phủ.
  • Iwan Sierow został przewodniczącym KGB.
• 1955 – Mahendra został królem Nepalu.
• 1961:
  • Cypr został członkiem Wspólnoty Narodów.
  • Dokonano pierwszego wejścia na himalajski szczyt Ama Dablam (6812 m n.p.m.)
  • W Kijowie z Babiego Jaru wylała się na dzielnicę Kureniwka lawina błota z odpadów budowlanych, w wyniku czego zginęło 1,5–2 tys. osób (katastrofa kureniwska).
• 1962 – Amerykańskie Kolegium Połączonych Szefów Sztabów przedstawiło sekretarzowi obrony Robertowi McNamarze plany tzw. operacji „Northwoods” pod fałszywą flagą, zakładającej przeprowadzenie przez CIA i inne agencje rządowe ataków terrorystycznych w miastach USA, które miałyby zwiększyć poparcie publiczne dla planowanej wojny przeciwko Kubie.
• 1963:
  • Na rzece Kolorado rozpoczęto napełnianie sztucznego jeziora Powell, które powstało dzięki wybudowaniu zapory Glen Canyon.
  • W Phoenix w Arizonie pod zarzutem porwania i gwałtu został aresztowany Ernesto Miranda, który nie został poinformowany przez policję o przysługujących mu prawach, co doprowadziło później do kasacji wyroku przez amerykański Sąd Najwyższy. W wyniku tej sprawy zostały wprowadzone tzw. Prawa Mirandy.
• 1964 – 29-letnia mieszkanka Nowego Jorku Kitty Genovese została brutalnie zamordowana przed swoim domem w dzielnicy Queens. Całkowity brak reakcji wielu osób będących świadkami zbrodni został opisany w czasie śledztwa przez psychologów jako tzw. „syndrom Genovese” (rozproszenie odpowiedzialności).
• 1966 – Został założony Narodowy Związek Całkowitego Wyzwolenia Angoli (UNITA).
• 1967 – 25 osób zginęło w katastrofie samolotu Vickers Viscount w East London w RPA.
• 1969 – Zakończyła się załogowa misja kosmiczna Apollo 9.
• 1970 – W wyniku zatonięcia irańskiego statku pasażerskiego „Viaqtar” w Zatoce Perskiej zginęło 105 spośród 180 osób na pokładzie.
• 1972 – Australijska stacja telewizyjna Network 10 wyemitowała pierwszy odcinek opery mydlanej Numer 96.
• 1973 – Uchwalono nową konstytucję Syrii.
• 1977 – Dokonano oblotu amerykańskiego śmigłowca wielozadaniowego Sikorsky S-76 Spirit.
• 1979 – Na karaibskiej Grenadzie doszło do komunistycznego przewrotu.
• 1980:
  • Amerykański seryjny morderca John Wayne Gacy został skazany na karę śmierci.
  • Został odkryty księżyc Saturna Kalipso.
• 1986 – Wystrzelono radziecki statek kosmiczny Sojuz T-15 z ostatnią misją załogową na stację kosmiczną Salut 7 i pierwszą na stację Mir.
• 1988 – Otwarto tunel Tunel Seikan łączący japońskie wyspy Honsiu i Hokkaido.
• 1989 – Koronalny wyrzut materii na Słońcu spowodował przerwanie dostaw prądu (na 9 godzin) w całej kanadyjskiej prowincji Quebec.
• 1990 – Ertha Pascal-Trouillot jako pierwsza kobieta objęła urząd prezydenta Haiti.
• 1992 – 653 osoby zginęły w trzęsieniu ziemi w tureckim mieście Erzincan.
• 1996 – W szkole podstawowej w szkockim miasteczku Dunblane szaleniec zastrzelił 16 dzieci i nauczycielkę, po czym popełnił samobójstwo.
• 1997:
  • Jordański żołnierz zastrzelił 7 izraelskich uczennic na Wyspie Pokoju leżącej na granicy izraelsko-jordańskiej.
  • Matka Teresa z Kalkuty ustąpiła ze stanowiska przewodniczącej zgromadzenia Misjonarek Miłości.
• 2000 – Ekwadorska waluta narodowa sucre została zastąpiona przez dolara amerykańskiego.
• 2005 – Papież Jan Paweł II opuścił po 18 dniach hospitalizacji rzymską poliklinikę Gemelli.
• 2006 – Miles Davis został pośmiertnie wprowadzony do Rock and Roll Hall of Fame.
• 2008:
  • Porwany 29 lutego chaldejski arcybiskup irackiego Mosulu Paulos Faraj Rahho został znaleziony martwy nieopodal miasta.
  • W Dakarze podpisano porozumienie pokojowe kończące konflikt czadyjsko-sudański.
• 2011 – Ubiegający się o reelekcję prezydent Beninu Yayi Boni został wybrany na drugą kadencję.
• 2012:
  • Około 150 osób zginęło w wyniku zatonięcia promu na rzece Meghna w Bangladeszu.
  • W katastrofie belgijskiego autokaru w Szwajcarii zginęło 28 osób (w tym 22 dzieci w wieku 11–12 lat), a 24 zostały ranne.
  • Zawarto rozejm kończący czterodniowe walki izraelsko-palestyńskie.
• 2013:
  • Argentyński kardynał Jorge Mario Bergoglio został wybrany 266. papieżem i przyjął imię Franciszek.
  • Marin Rajkow został premierem Bułgarii.
• 2014 – Jusuf al-Jusufi został premierem Algierii.
• 2015 – Prokopis Pawlopulos został prezydentem Grecji.
• 2016 – 37 osób zginęło, a 125 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym w Ankarze.
• 2017 – János Áder został powtórnie wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na stanowisko prezydenta Węgier.
• 2019:
  • 10 osób zginęło (w tym dwóch sprawców), a 11 zostało rannych w wyniku strzelaniny w szkole w Suzano na przedmieściach São Paulo w Brazylii.
  • Nowy prezydent Demokratycznej Republiki Konga Félix Tshisekedi podpisał dekret o ułaskawieniu ok. 700 więźniów politycznych.
• 2020 – Ekaterini Sakielaropulu jako pierwsza kobieta objęła urząd prezydenta Grecji.
• 2022:
  • Inwazja Rosji na Ukrainę: w rosyjskim ataku rakietowym na bazę wojskową w Jaworowie niedaleko polskiej granicy zginęło 61 osób, a 160 zostało rannych; w wyniku rosyjskiego ostrzału Mikołajowa amunicją kasetową zginęło 10 osób, a 46 zostało rannych.
  • Wahagn Chaczaturian został prezydentem Armenii.
• 2023 – Ram Chandra Poudel został prezydentem Nepalu.

Urodzili się

Zmarli

Przypisy