5 marca

Święta

Wydarzenia w Polsce

Wydarzenia na świecie

•   363 – Cesarz rzymski Julian Apostata wyruszył z Antiochii na wyprawę wojenną przeciwko Persom, w czasie której zginął.
• 1279 – Wielki książę litewski Trojden rozgromił w bitwie pod Aizakraukle armię inflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego.
• 1329 – W Pampelunie odbyła się koronacja Joanny II z Nawarry i Filipa III na królową i króla Nawarry.
• 1496 – Król Anglii Henryk VII Tudor wydał włoskiemu żeglarzowi w służbie angielskiej Giovanniemu Caboto patent na odkrywanie nieznanych lądów.
• 1616 – Dzieło Mikołaja Kopernika De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich) trafiło na kościelny indeks ksiąg zakazanych.
• 1684 – Powołano Świętą Ligę – sojusz Polski, Wenecji, Austrii i Państwa Kościelnego przeciw Imperium Osmańskiemu i Tatarom.
• 1770 – W Bostonie wojsko użyło broni palnej przeciwko demonstrującym przeciwnikom rządów brytyjskich (masakra bostońska).
• 1798 – Wojska francuskie rozpoczęły inwazję na Szwajcarię.
• 1804 – Dzień po wybuchu szybko stłumionego buntu więźniów irlandzkich, znanego jako rebelia w Castle Hill, gubernator Nowej Południowej Walii Philip Gidley King wprowadził stan wojenny na obszarze miasta Sydney.
• 1811 – Wojna na Półwyspie Iberyjskim: zwycięstwo wojsk brytyjsko-hiszpańsko-portugalskich nad francuskimi w bitwie pod Barossą.
• 1818 – W Neapolu odbyła się premiera opery Mojżesz w Egipcie Gioacchino Rossiniego.
• 1821 – Prezydent USA James Monroe został zaprzysiężony na drugą kadencję. Uroczystość została opóźniona o dzień z powodu złej pogody.
• 1823 – Michael Faraday po raz pierwszy uzyskał chlor w stanie ciekłym.
• 1824 – Wybuchła I wojna brytyjsko-birmańska.
• 1835 – Samuel Colt założył w Paterson w stanie New Jersey Patent Arms Manufacturing Company, gdzie rozpoczął produkcję rewolwerów.
• 1844 – Ukazało się pierwsze wydanie kanadyjskiego dziennika „The Globe and Mail”.
• 1849 – Powstanie węgierskie: zwycięstwo wojsk węgiersko-polskich nad austriackimi w bitwie pod Szolnokiem.
• 1856 – W Szwecji uruchomiono pierwszy odcinek kolei normalnotorowej (Nora-Ervalla).
• 1860 – Modena, Parma, Romania i Toskania przyłączyły się w drodze referendum do Królestwa Sardynii.
• 1862 – W Pradze założono pierwsze gniazdo towarzystwa sportowego „Czeski Sokół”.
• 1866:
  • Biskupstwo Buenos Aires zostało podniesione do godności archidiecezji.
  • Oddano do użytku budynek parlamentu w Oslo.
• 1868 – W mediolańskiej La Scali odbyła się prapremiera opery Mefistofeles Arrigo Boito do własnego libretta według Fausta Johanna Wolfganga Goethego.
• 1872 – Amerykanin George Westinghouse uzyskał patent na kolejowy hamulec pneumatyczny.
• 1876 – Ukazało się pierwsze wydanie włoskiego dziennika „Corriere della Sera”.
• 1888 – Węgier Sámuel Teleki jako pierwszy Europejczyk dotarł do Jeziora Rudolfa w Afryce.
• 1891 – Francuski astronom Auguste Charlois odkrył planetoidę (307) Nike.
• 1893 – Hamad ibn Suwajni został sułtanem Zanzibaru.
• 1894:
  • Francuski astronom Fernand Courty odkrył planetoidę (387) Aquitania.
  • W Wielkiej Brytanii utworzono rząd lorda Rosebery’ego.
• 1898 – Konrad zu Hohenlohe-Schillingsfürst został premierem Austrii.
• 1903 – Deutsche Bank i rząd turecki zawarły porozumienie w sprawie budowy Kolei Bagdadzkiej, która miała połączyć Berlin z Basrą, w celu uniezależnienia się Niemiec od dostaw surowców drogą morską.
• 1907 – W Petersburgu zwołano Drugą Dumę liczącą 518 posłów, w tym 46 posłów polskich (35 posłów z Królestwa i 11 posłów z Koła Kresowego). Wydarzeniu towarzyszyło 40-tysięczna demonstracja, którą rozpędziły oddziały wojskowe.
• 1916:
  • Płynący z Barcelony do Buenos Aires hiszpański liniowiec oceaniczny „Príncipe de Asturias” zatonął na wysokości brazylijskiego miasta Santos, w wyniku czego zginęło 445 spośród 588 osób na pokładzie.
  • Założonego hiszpański klub piłkarski RCD Mallorca.
• 1918 – I wojna światowa: Rumunia podpisała zawieszenie broni z państwami centralnymi.
• 1930 – Pandeli Evangjeli został po raz drugi premierem Albanii.
• 1931 – Powstała Komunistyczna Partia Wenezueli (PCV).
• 1933 – W wyborach parlamentarnych w Niemczech zwyciężyła NSDAP zdobywając 44% głosów.
• 1936:
  • Dokonano oblotu brytyjskiego myśliwca Supermarine Spitfire.
  • Odbyła się 8. ceremonia wręczenia Oscarów.
• 1938 – Wojna domowa w Hiszpanii: rozpoczęła się bitwa koło przylądka Palos.
• 1940 – Biuro Polityczne KC WKP(b) podjęło decyzję o wymordowaniu ok. 25 tysięcy polskich jeńców wojennych.
• 1942:
  • Wojna na Pacyfiku: wojska japońskie zajęły Batavię (Dżakartę).
  • W Szkocji przeprowadzono pierwsze praktyczne próby prototypu wykrywacza min wynalezionego przez poruczników Józefa Kosackiego i Andrzeja Garbosia.
• 1943:
  • Dokonano oblotu brytyjskiego myśliwca Gloster Meteor.
  • Front zachodni: od ataku 412 bombowców RAF na fabrykę amunicji Kruppa w Essen rozpoczęła się, trwająca do 31 lipca, kampania strategicznych bombardowań Zagłębia Ruhry przez lotnictwo alianckie.
  • Premiera amerykańskiego horroru Frankenstein spotyka Człowieka Wilka w reżyserii Roya Williama Neilla.
• 1944 – Bitwa o Atlantyk: niemiecki okręt podwodny U-366 został zatopiony na Morzu Norweskim rakietami wystrzelonymi przez samolot Fairey Swordfish z lotniskowca eskortowego HMS „Chaser”, w wyniku czego zginęła cała, 50-osobowa załoga.
• 1945 – Front zachodni: w wyniku brytyjskiego nalotu bombowego na Chemnitz zginęło około 4 tys. osób.
• 1946:
  • Na kanale La Manche zatonął w kolizji polski frachtowiec „Kielce”.
  • W przemówieniu w Fulton w stanie Missouri Winston Churchill po raz pierwszy użył określenia „żelazna kurtyna”, określającego linię podziału Europy na blok wschodni i zachodni. Przemówienie to przyjmuje się za początek zimnej wojny.
• 1947 – W Norymberdze rozpoczął się proces prawników nazistowskiego wymiaru sprawiedliwości.
• 1949 – I wojna arabsko-izraelska: rozpoczęła się izraelska operacja „Uwda”, która doprowadziła do zajęcia całości obszaru pustyni Negew.
• 1950:
  • Naczelny dowódca UPA Roman Szuchewycz zginął podczas próby zatrzymania go przez NKWD w Biłohorszczu pod Lwowem.
  • W Grecji odbyły się pierwsze od zakończenia wojny domowej wybory parlamentarne.
• 1953 – W porcie w Baltimore w stanie Maryland znaleziono zwłoki zaginionego od 12 stycznia byłego kongresmana Vincenta L. Palmisano.
• 1958:
  • Dokonano oblotu radzieckiego bombowca Jak-28.
  • Konstandinos Jeorgakopulos został premierem Grecji.
  • Ługańsk (od 1935 roku Woroszyłowgrad) we wschodniej Ukrainie powrócił do swej pierwotnej nazwy.
• 1959 – 21 czarnoskórych chłopców zginęło w pożarze zakładu poprawczego w Wrightsville w stanie Arkansas.
• 1960 – Kubański fotograf Alberto Korda wykonał najsłynniejsze zdjęcie Ernesto „Che” Guevary.
• 1961 – Rozpoczęto budowę kolei mauretańskiej.
• 1962 – George Borg Olivier został po raz drugi premierem Malty.
• 1966:
  • Amerykański Boeing 707 rozbił się o górę Fudżi w Japonii, w wyniku czego zginęły 124 osoby.
  • Austriacki wokalista Udo Jürgens z utworem Merci Chéri zwyciężył w 11. Konkursie Piosenki Eurowizji w Luksemburgu.
• 1969 – Gustav Heinemann został wybrany przez Bundestag na urząd prezydenta RFN.
• 1970:
  • Premiera amerykańskiego filmu katastroficznego Port lotniczy w reżyserii Henry’ego Hathawaya i George’a Seatona.
  • Wszedł w życie Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT).
• 1973 – 68 spośród 182 osób na pokładzie zginęło w katastrofie hiszpańskiego samolotu DC-9 pod francuskim Nantes.
• 1974 – Wojna Jom Kipur: ostatnie oddziały izraelskie wycofały się z zachodniej części Kanału Sueskiego.
• 1975 – 20 osób (2 policjantów, 8 cywilnych zakładników, 3 komandosów i 7 napastników) zginęło, a 12 zostało rannych w wyniku ataku palestyńskich terrorystów na hotel „Savoy” w Tel Awiwie i późniejszej akcji sił izraelskich.
• 1977 – Walijski kierowca Formuły 1 Tom Pryce oraz jeden z porządkowych zginęli w wypadku podczas wyścigu o Grand Prix RPA.
• 1978 – Uchwalono nową konstytucję ChRL.
• 1980:
  • Premiera francuskiej komedii kostiumowej Skąpiec w reżyserii Jeana Girault i Louisa de Funèsa.
  • Utworzono Park Narodowy Channel Islands w Kalifornii.
• 1982 – Radziecka sonda Wenera 14 wylądowała na Wenus.
• 1992 – Na konferencji ministrów spraw zagranicznych w Kopenhadze powołano do życia Radę Państw Morza Bałtyckiego (CBSS).
• 1993 – 83 osoby zginęły w katastrofie samolotu Fokker 100 linii Palair Macedonian w Skopju.
• 1999 – Premiera amerykańskiej komedii kryminalnej Depresja gangstera w reżyserii Harolda Ramisa.
• 2003:
  • 17 Izraelczyków zginęło, a 53 zostało rannych w palestyńskim samobójczym zamachu bombowym na autobus w Hajfie.
  • Urzędujący prezydent Robert Koczarian wygrał wybory prezydenckie w Armenii.
  • Wszedł w życie Światowy Kodeks Antydopingowy.
• 2004 – Michaił Fradkow został premierem Rosji.
• 2006 – Odbyła się 78. ceremonia wręczenia Oscarów.
• 2007 – Przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości w Hadze rozpoczęły się przesłuchania w sprawie sporu o granicę morską między Nikaraguą a Hondurasem.
• 2008:
  • 16 osób zginęło w wyniku zatonięcia przeciążonej łodzi na sztucznym jeziorze Farka pod Tiraną.
  • Po 13 latach Bill Gates stracił pozycję lidera w rankingu najbogatszych ludzi na świecie według magazynu „Forbes” na rzecz Warrena Buffetta.
• 2009:
  • 6 milicjantów zginęło w czasie rozbrajania ładunku wybuchowego pod Nazraniem w Inguszetii.
  • Michael Jackson zapowiedział swój powrót na scenę i wyruszenie po 12 latach przerwy w trasę koncertową This Is It.
• 2011 – Pod Woroneżem w katastrofie samolotu pasażerskiego An-148 podczas lotu szkoleniowego zginęło 6 pilotów (4 rosyjskich i 2 birmańskich).
• 2013 – Maciej Berbeka, Adam Bielecki, Tomasz Kowalski i Artur Małek dokonali pierwszego zimowego wejścia na ośmiotysięcznik Broad Peak w paśmie Karakorum. W drodze powrotnej Berbeka i Kowalski zginęli.
• 2014 – W Japonii założono Park Narodowy Archipelagu Kerama.
• 2015 – Uzbrojeni ekstremiści z tzw. Państwa Islamskiego przystąpili przy użyciu buldożerów do niszczenia stanowiska archeologicznego w miejscu starożytnego miasta Kalhu w północnym Iraku.
• 2021 – Rozpoczęła się czterodniowa wizyta papieża Franciszka w Iraku.

Eksploracja kosmosu

Urodzili się

Zmarli

Przypisy