Apirilaren 28

Euskal Herria

• 1366 – Gernikako hiribilduaren sorrera.
• 1977 – ETAk Antonio Galan Aceituno guardia zibileko sargentua hil zuen Tolosan.
• 1979 – ETAk Pedro Ruiz Rodriguez udaltzaina hil zuen Durangon.
• 1980 – ETAk Rufino Muñoz Alcalde goardia zibila hil zuen Oiartzunen.
• 2009 – Txerri gripearen lehenengo kasua baieztatu zuten Euskal Herrian.
• 2014 – Akitania-Euskadi euroeskualdea: Iñigo Urkulluk Alain Rousset presidente karguan ordezkatu zuen.

Mundua

• 1981 – Galiziak bere autonomia-estatutua onartu zuen eta martxan jarri zuen.
• 2001 – Dennis Tito, lehenengo espazio-turista, espaziora abiatu zen.
• 2010 – Gaztelania, euskara, galiziera, katalana eta valentziera Espainiako Senatuan erabiltzeko proposamena aurrera atera zen.
• 2011 – Marokoko Marrakex hirian egindako atentatuan hamasei pertsona hil ziren, hildako gehienak turista atzerritarrak zirelarik.

Euskal Herria

Mundua

• 1865 – Emakume afrikarra (frantsesez: L'Africaine), Giacomo Meyerbeerren musika eta Eugène Scriberen libretoa duen opera estreinatu zen Parisko Opera antzokian.
• 1970 – Elliot Silverstein estatubatuar zinema zuzendariak zuzendu eta Richard Harris irlandar aktoreak antzeztutako A Man Called Horse filma estreinatu zen.
• 1971 – Woody Allen estatubatuar zinema zuzendaria, gidoigilea eta aktorearen Bananas filma estreinatu zen.

Euskal Herria

Mundua

• 2009 – Kickstarter, proiektu sortzaile eta berriak finantzatzeko erabiltzen den mikromezenasgo plataforma abian jarri zen.

Euskal Herria

Mundua

Euskal Herria

• 1773 – Bernard Dubourdieu, lapurtar itsasgizona eta Frantziako Itsas Armadako kapitaina (h. 1811).
• 1788 – Marcelino Oraa, nafar militar eta politikaria (h. 1851).
• 1873 – Prudentzio Abarrategi, Besamotza, bizkaitar bertsopaper saltzailea.
• 1883 – Prudentzio Gerekiz, Prudencio de la Cruz, bizkaitar apaiz trinitarioa (h. 1936).
• 1914 – Juan Agustin Zumalabe, euskal olerkaria eta itzultzailea (h. 1981).
• 1921 – Julio Catania, euskal opera abeslaria (h. 2002).
• 1934 – Javier Pradera, gipuzkoar abokatu eta kazetaria (h. 2011).
• 1953 – Margarita Uria, bizkaitar abokatu eta politikari jeltzalea.
• 1957 –
  • Pedro Azpiazu, EAJko bizkaitar politikaria.
  • Léopold Eyharts, Europar Agentzia Espazialeko (ESA) lapurtar astronauta, lehen euskal astronauta.
• 1960 – Joserra Fachado, gipuzkoar aktorea eta pailazoa.
• 1968 – Axun Aierbe, gipuzkoar hizkuntzalaria, EHUko irakaslea, itzultzailea eta euskalgintzako eragilea (h. 2008).
• 1970 – José Ramón Cuspinera, bizkaitar saskibaloi entrenatzailea.
• 1971 – Igor Leturia, gipuzkoar informatikaria eta ikertzailea.
• 1973 – Jabi Luaces, bizkaitar futbol entrenatzailea.
• 1975 – Barby Kelly, irlandar musikaria, The Kelly Family taldeko kidea, Beraskoainen (h. 2021).
• 1978 – Maria Eizagirre, gipuzkoar kazetaria.
• 1979 – Maider Esparza, nafar gimnasta ohia.
• 1982 – Pablo González Yagüe, bizkaitar-errusiar kazetaria eta politologoa, Moskun.
• 1984 – Joseba Olagarai, nafar telebista-aurkezlea.
• 1986 – Hedoi Etxarte, euskal idazlea eta biolin-jotzailea.
• 1990 – Jone Uria, bizkaitar bertsolaria.
• 1997 – Amaia Aberasturi, bizkaitar aktorea.
• 1998 – José Javier Hualde, nafar futbolaria.

Mundua

• 1402 – Nezahualcóyotl, Texcocoko erregea (h. 1472).
• 1442 – Eduardo IV.a Ingalaterrakoa, Ingalaterrako erregea (h. 1483)
• 1758 – James Monroe, Ameriketako Estatu Batuetako 5. Presidentea (h. 1831).
• 1761 – Prudencio de Guadalfajara, espainiar noble eta militarra, Nafarroako erregeordea (h. 1855).
• 1838 – Tobias Asser, herbeheretar legelaria, 1911ko Bakearen Nobel Saria (h. 1913).
• 1854 – Hertha Ayrton, britainiar ingeniaria, matematikaria, fisikaria eta asmatzailea (h. 1923).
• 1868 – Émile Bernard, frantziar margolari postimpresionista eta idazlea (h. 1941).
• 1874 – Karl Kraus, austriar poeta eta idazle satirikoa (h. 1936).
• 1878 – Lionel Barrymore, estatubatuar antzerki, zinema eta irrati aktorea (h. 1954).
• 1883 – Alfredo Baeschlin, suitzar arkitekto, margolari, eskultore eta idazlea (h. 1964).
• 1889 – António de Oliveira Salazar, Portugalgo lehen ministro eta diktadorea (h. 1970).
• 1900 –
  • Jan Hendrik Oort, frisiar astronomoa (h. 1992).
  • Maurice Thorez, frantziar politikaria (h. 1964).
• 1902 – Alexandre Kojève, errusiar jatorriko frantziar filosofoa (h. 1968).
• 1906 –
  • Anthony Accardo, estatubatuar mafiosoa (h. 1992).
  • Kurt Gödel, austria-hungariar matematikari, logiko eta filosofoa, historiako logikari garrantzitsuenetakotzat joa (h. 1978).
• 1908 – Oskar Schindler, Sudeteetako alemaniar enpresaburua, 1.200 juduri Holokaustotik bizirik ateratzen lagundu zielako famatua (h. 1974).
• 1916 – Ferruccio Lamborghini, italiar industria gizona, Lamborghini automobil-enpresaren sortzailea (h. 1993).
• 1917 – Valentín García Yebra, espainiar itzultzaile eta idazlea (h. 2010).
• 1918 – Eli Eduardo de Gortari, mexikar filosofo eta politikaria (h. 1991).
• 1919 – Franco Rossi, italiar zinemagilea (h. 2000).
• 1922 – Pino Cerami, italiar-belgiar txirrindularia (h. 2014).
• 1924 – Kenneth Kaunda, lehendabiziko Zambiako presidentea (h. 2021).
• 1926 – Harper Lee, estatubatuar idazlea (h. 2016).
• 1928 –
  • Yves Klein, frantziar artista, Body Arteko aitzindaria (h. 1962).
  • Vitelio Ruiz Hernández, kubatar hizkuntzalari eta pedagogoa (h. 2019).
  • Eugene Shoemaker, estatubatuar astronomoa eta geologoa, planetologia zientziaren sortzaileetako bat (h. 1997).
• 1929 –
  • André Robert, kanadar zientzialaria (h. 1993).
  • Rogelio Salmona, kolonbiar arkitektoa (h. 2007).
• 1930 – James Baker, estatubatuar politikaria.
• 1931 – Takashi Mizuno, japoniar futbolaria.
• 1932 – Francisco López Hernández, espainiar eskultore eta unibertsitateko irakaslea (h. 2017).
• 1936 – Tarek Aziz, irakiar politikaria, Saddam Hussein Irakeko diktadorearen laguntzailea (h. 2015).
• 1937 – Saddam Hussein, Irakeko diktadorea (h. 2006).
• 1941 –
  • Lucien Aimar, frantziar txirrindulari ohia.
  • Ann-Margret, suediar-estatubatuar aktore eta abeslaria.
  • Ivà, kataluniar komikigilea (h. 1993).
  • Karl Barry Sharpless, estatubatuar kimikaria eta unibertsitate-irakaslea, 2001eko Kimikako Nobel Saria.
• 1942 – Francisco Rico Manrique, kataluniar filologoa.
• 1943 – Jacques Dutronc, frantziar rock abeslari, kantautore, gitarrajole, konposatzaile eta aktorea.
• 1948 – Terry Pratchett, fantasia eta zientzia fikziozko ingeles idazlea (h. 2015).
• 1950 – Jay Leno, estatubatuar umorista eta telebista aurkezlea.
• 1953 –
  • Roberto Bolaño, txiletar idazle eta poeta (h. 2003).
  • Kim Gordon, estatubatuar abeslaria, gitarrista, baxu-jotzailea eta idazlea, Sonic Youtheko kide sortzailea.
• 1955 – Saeb Erekat, palestinar politikari eta diplomazialaria, Palestinaren Askapenerako Erakundeko idazkari nagusia (h. 2020).
• 1957 - Maria Jose Toro Nozal, espainiar zientzialaria, irakaslea eta ikertzailea.
• 1958 – Mary McDonnell, estatubatuar aktorea.
• 1959 –
  • Elspeth Beard, arkitekto eta motozalea, munduari bira motoz eman dion lehen emakume ingelesa.
  • Erhard Loretan, suitzar alpinista, 14 zortzimilakoak igotzea lortu zuen munduko hirugarren mendizalea (h. 2011).
• 1960 –
  • Pedro Bordaberry, uruguaitar abokatua, irakaslea eta politikaria, Colorado Alderdikoa.
  • Ian Rankin, eskoziar eleberrigilea.
  • Walter Zenga, italiar futbol atezain ohia.
• 1963 - Obiageli Ezekwesili, nigeriar aditua ekonomia-politikan.
• 1970 – Cholo Simeone, argentinar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• 1971 –
  • Bridget Moynahan, estatubatuar aktore eta modeloa.
  • Jaume Ponsarnau, kataluniar saskibaloi entrenatzailea.
• 1972 –
  • Edwin Ifeanyi, kamerundar japoniar futbolari ohia.
  • Koji Kondo, japoniar futbolaria (h. 2003).
• 1973 – Jorge Garcia, estatubatuar aktorea.
• 1974 –
  • Penélope Cruz, espainiar aktorea.
  • Margo Dydek, poloniar saskibaloi jokalaria (h. 2011).
• 1975 – Jose Luis Marti, espainiar futbolari ohia.
• 1977 –
  • Rôni, brasildar futbolari ohia.
  • Trần Thị Nga, giza eskubideen defendatzaile vietnamdarra.
• 1978 – José Adrián Bonilla, costaricar txirrindularia.
• 1980 –
  • Karolina Gočeva, ipar mazedoniar abeslaria.
  • Bradley Wiggins, pista eta errepideko britaniar txirrindularia.
• 1981 – Jessica Alba, estatubatuar aktorea.
• 1883 – Etta Federn, austriar idazle, itzultzaile, pedagogo, militante anarkista, anarkosindikalista eta anarkofeminista (h. 1951).
• 1985 – Nausicaa Bonnín, kataluniar aktorea.
• 1987 – Leiomy Maldonado, puertorricar jatorriko estatubatuar modelo, dantzari, dantza-irakasle eta ekintzailea.
• 1988 –
  • Juan Mata, espainiar futbolaria.
  • Jiyai Shin, hegokorear golflaria.
• 1989 –
  • Miriam Giovanelli, espainiar aktorea.
  • Emil Salomonsson, suediar futbolaria.
• 1994 –
  • Milos Degenek, australiar futbolaria.
  • Mina Tanaka, japoniar futbolaria.
• 1995 – Tim Kempton Jr., estatubatuar saskibaloi jokalaria.
• 1997 – Olivia Nova, estatubatuar aktore pornografikoa (h. 2018).
• 2006 – Kiawentiio, kanadar aktore eta abeslaria.

Euskal Herria

• 1575 – Juan Martinez Zaldibiakoa, gipuzkoar historialaria eta agintari oinaztarra (j. c. 1500).
• 1773 – Joan Batista Gamiz, euskal olerkaria (j. 1696).
• 1874 – Castor Andetxaga, bizkaitar militar karlista (j. 1801).
• 1890 – Jean Iribarne, zuberotar idazlea (j. 1814).
• 1894 – Felix Aramendia, nafar medikua, Madrilen (j. 1856).
• 1933 – José María Amilibia, gipuzkoar abokatu eta politikaria (j. 1900).
• 1960 – Manex Etxamendi, euskal idazle eta bertsolaria (j. 1873).
• 1993 – Enrique Txabarri, euskal belar hockey jokalaria, Madrilen (j. 1903).
• 2003 – Carmelo Morales, euskal txirrindularia, Castro Urdialesen (j. 1930).
• 2006 – Mari Jose Urruzola, gipuzkoar pedagogoa, feminista eta gaztelaniazko idazlea (j. 1940).
• 2009 – Javier Ortiz, donostiar kazetaria, Madrilen (j. 1948).
• 2013 – Sunti Amilibia, gipuzkoar idazle eta poeta, Txileko Santiagon (j. 1917).
• 2017 –
  • Juan Bautista Berasategi, gipuzkoar zinema-zuzendaria (j. 1951).
  • Imanol Oruemazaga, bizkaitar apaiz, kultur eragile, politikari eta historialaria (j. 1931).
• 2022 – Fernando Sáenz Lacalle, nafar apaiza, San Salvadorreko artzapezpikua, La Libertaden (j. 1932).

Mundua

• 1076 – Svend II.a Danimarkakoa, Danimarkako erregea (j. c. 1019).
• 1109 – Hugo Clunykoa, Clunyko abadea (j. 1024).
• 1192 – Konrado Montferratokoa, Jerusalemgo erregea.
• 1721 – Mary Read, pirata ingelesa, garai guztietako emakumezko pirata ospetsuenetakoa.
• 1754 – Giovanni Battista Piazzetta, italiar pintorea, dekoratzailea eta eskultorea.
• 1807 – Jacob Philipp Hackert, alemaniar margolaria (j. 1737).
• 1811 – Jacques-André Emery, frantziar apaiza (j. 1732).
• 1813 – Mikhail Kutuzov, errusiar militarra (j. 1745).
• 1853 – Johann Ludwig Tieck, alemaniar idazlea (j. 1773).
• 1901 – Paule Minck, frantziar idazle, kazetari eta hizlari sozialista, komunista eta feminista (j. 1839).
• 1903 – Josiah Willard Gibbs, estatubatuar fisikarian, termodinamikaren oinarrien finkatzaileetako bat (j. 1839).
• 1908 – Belle Gunness, norvegiar-estatubatuar serieko hiltzailea (j. 1859).
• 1918 – Gavrilo Princip, Franz Ferdinand Austriakoa eta honen emazte Sophie Chotek hil zituen serbobosniar abertzalea (j. 1894).
• 1922 – Paul Deschanel, Frantziako presidentea (j. 1855).
• 1927 – Li Dazhao, txinatar iraultzailea (j. 1888).
• 1936 – Fuad I.a Egiptokoa, Egiptoko erregea (j. 1868).
• 1945 –
  • Benito Mussolini, Italiako Erresumako lehen ministroa eta Italiako Errepublika Sozialaren ducea (j. 1883).
  • Clara Petacci, Benito Mussoliniren azken amorantea, berarekin batera fusilatua (j. 1912).
• 1954 – Léon Jouhaux, frantziar sindikalista, 1951ko Bakearen Nobel Saria (j. 1879).
• 1960 – Carlos Ibáñez del Campo, Txileko presidentea (j. 1877).
• 1964 – Milton Margai, Sierra Leonako aurreneko lehen ministroa (j. 1895).
• 1970 – Ed Begley, estatubatuar aktorea (j. 1901).
• 1973 – Jacques Maritain, frantziar filosofo katolikoa (j. 1882).
• 1978 –
  • Mohammed Daoud Khan, Afganistango lehen presidentea, estatu kolpean eraila (j. 1909).
  • Roman Karmen, sobietar zinemagilea, zinemagintzaren historiako dokumentalgile handienetakoa (j. 1906).
• 1983 – Fritz Luchsinger, suitzar alpinista, Lhotse mendiaren lehen igoera egin zuenetako bat (j. 1921).
• 1984 – Sylvia Ashton-Warner, zeelandaberritar idazle, poeta eta hezitzailea (j. 1908).
• 1989 – Raúl Sendic, uruguaiar politikaria eta gerrillaria (j. 1925).
• 1991 – Eduardo Moreiras, galiziar idazlea (j. 1914).
• 1992 – Francis Bacon, irlandar margolaria (j. 1909).
• 1993 –
  • Dominique Bozo, frantziar museo-arduraduna (j. 1935).
  • Valentina Grizodubova, Sobietar Batasuneko lehen emakume pilotuetako bat, Sobietar Batasuneko Heroia (j. 1909).
• 1999 –
  • Alf Ramsey, britainiar futbolaria eta entrenatzailea, bere herrialdean sari gehien jaso zituen futbolaria (j. 1920).
  • Arthur Leonard Schawlow, estatubatuar fisikaria, 1981eko Fisikako Nobel Saria (j. 1921).
• 2000 – Penelope Fitzgerald, ingeles eleberrigile, olerkari, saiakeragile eta biografoa (j. 1916).
• 2002 – Aleksandr Lebed, errusiar militar eta politikaria (j. 1950).
• 2007 – Joaquin Navarro Estevan, espainiar politikari eta epailea (j. 1939).
• 2009 – Idea Vilariño, uruguaitar poeta, saiakera eta literatur kritikaria, itzultzailea, musikagilea eta irakaslea (j. 1920).
• 2011 – Erhard Loretan, suitzar alpinista, 14 zortzimilakoak igotzea lortu zuen munduko hirugarren mendizalea (j. 1959).
• 2012 –
  • Fred Allen, zeelandaberritar errugbilari eta entrenatzailea (j. 1920).
  • Matilde Camus, espainiar poeta eta idazlea (j. 1919).
• 2015 – Marcia Brown, estatubatuar idazle eta ilustratzailea, 30 haur liburu baino gehiagoduna (j. 1918).
• 2018 – Tetsuro Miura, japoniar futbolari eta entrenatzailea (j. 1956).
• 2019 – John Singleton, estatubatuar zinema zuzendaria (j. 1968).
• 2020 –
  • Robert May (Oxfordeko May Baroia), australiar zientzialaria, Erresuma Batuko Gobernuko aholkulari zientifiko nagusia (j. 1936).
  • Eddy Pieters Graafland – herbehereetar futbolaria, Herbehereetako atezainik onenetakoa (j. 1934).
  • Michael Robinson, irlandar-britainiar futbolaria eta telebista aurkezlea (j. 1958).
• 2021 –
  • Michael Collins, estatubatuar astronauta (j. 1930).
  • Jean-Guy Pilon, quebectar olerkari eta eleberrigilea (j. 1930).
  • El Risitas, espainiar umoregile eta aktorea (j. 1956).
  • Federico Salas, Peruko lehen ministroa (j. 1950).
• 2022 – Juan Diego, espainiar aktorea (j. 1942).

• Sehaska egutegiko izendegia: Pruden/Prundet eta Zuhuri/Zuhurni/Prontxo/Prudens.
• Laneko Segurtasun eta Osasunaren Nazioarteko Eguna

Jaieguna, ondoko herrietan:

• Araban: San Prudentzio Arabako zaindariaren eguna, jaieguna Araba osoan.
• Bizkaian: Barakaldo (Lutxana).
• Gipuzkoan: Lazkao.
• Nafarroan: Corella.