Maiatzaren 3

Euskal Herria

• 1976 – ETAk jarritako bonba batek, Antonio De Frutos Sualdea goardia zibila erail zuen Legazpin.
• 1984 – Ustezko ETAkide Rafael Goikoetxea Baigorrin tiroz hila. Jesus Zugarramurdi "Kixkur ustezko buruzagia zauriturik.
• 2003 – Udal hauteskundeetara aurkeztutako 241 herri plataforma legez kanpo utzi zituzten Hego Euskal Herrian. Hala ere, 150.000 pertsonak baino gehiagok ilegalizatutako zerrenden boto-paperak sartu zituzten hautetsontzietan desobedientzia ariketa gisa.
• 2016 – Udaberrian zehar Ipar Euskal Herrian Euskal Lurralde Elkargoa eratzeko burutzen ari ziren herriz-herriko bozketetan gutxienez beharrezkoa ziren 79 udalerrien eta biztanleriaren erdia ordezkatzen duten udalerrien baiezkoa lortu ziren, ondorioz 2017ko urtarriletik aitzina Baionan egoitza izan eta Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoa barne hartzen zituen berezko egitura instituzional izango zuela iragarri zen.
• 2018 – Euskadi Ta Askatasunak bere amaiera iragarri zuen, Genevan irakurritako mezu batean.

Mundua

• 1524 – Cristóbal de Olid Hondurasera iritsi zen eta Triunfo de la Cruz izeneko herria sortu zuen. Independentzia aldarrikatu eta Hernán Cortesen parekotzat jo zuen bere burua. Beranduago, Cortésen aginduz, Francisco de las Casasek hil zuen Olid.
• 1878 – Errusia-Turkia Gerrari amaiera eman zion San Stefanoko hitzarmena sinatu zuten.
• 1916 – Irlandako agintaritzak Pazko matxinadako partaideak exekutatu zituen.
• 1942 – Japoniarrek Tulagi uhartea hartu zuten Salomon uharteetan, bertan base bat ezartzeko asmoz.
• 2005 – Pakistango Lahore hirian eraikin batean egondako gas leherketa batean 32 hildako egon ziren.
• 2007 –
  • Ulstergo Boluntarioen Indarrak (UVF) borroka armatua utzi zuela adierazi zuen agiri baten bidez.
  • Eskoziako parlamenturako hauteskundeetan SNP alderdi abertzaleak laboristak garaitu zituen eserleku bakar baten aldearekin. Galesko biltzarra aukeratzeko hauteskundeetan laboristek lehen postua gorde zuten, nahiz eta Plaid Cymru alderdi nazionalistak eta Alderdi Kontserbadoreak igoera esanguratsua izan.
• 2008 – Nargis zikloiak 10.000 hildakotik gora eragin zituen Myanmarren.

Euskal Herria

• 1992ko Prudentzio Deuna Bertso Sarian Rikardo Gonzalez de Durana izan zen irabazlea.

Mundua

• 1954 – Byron Haskin estatubatuar zinema zuzendariak zuzendu, Charlton Heston, Eleanor Parker eta William Conrad aktoreek antzeztutako The Naked Jungle filma estreinatu zen.

Euskal Herria

Mundua

Euskal Herria

Mundua

• 2006 – F.C. Barcelona Espainiako futbol ligako txapelduna.
• 2016 – Leicester City FC talde apala 2015-2016ko Ingalaterrako Futboleko Lehen Mailako Ligako txapeldun bilakatu zen.

Euskal Herria

• 1695 – Antonio Lanzagorta, bizkaitar militarra.
• 1752 – Juan Cruz Ruiz de Cabañas, nafar elizgizona eta teologoa (h. 1824).
• 1840 – Cruz Otxoa de Zabalegi, nafar elizgizona, legegilea eta politikari karlista (h. 1911).
• 1871 – Mari Cruz Guruzeta, bizkaitar emagina eta Areatzako Emakume Abertzale Batza erakundearen sortzailea (h. 1934).
• 1894 – Felix Zubizarreta, bizkaitar futbolaria (h. 1943).
• 1899 –
  • Antonina de los Reyes Erreka, 109 urte eta 57 egun bizi izandako euskal herritarra (h. 2008).
  • Paulino Uzkudun, gipuzkoar boxeolaria, Euskal Herriko historiako boxeolaririk garrantzitsuenetakoa (h. 1985).
• 1915 – Gurutz Saratsola, Lotsati , euskal idazlea (h. 1936).
• 1928 – Jean Bichindaritz, lapurtar errugbilaria (h. 1994).
• 1936 – Jon Idigoras, Herri Batasunako mahaikidea (h. 2005).
• 1941 – Xabier Amuriza, bizkaitar bertsolari, politikari eta idazle berritzailea.
• 1943 – Bittor Arana, bizkaitar aktibista (h. 2004).
• 1954 –
  • Klara Badiola, donostiar aktorea.
  • José Luis Fernández García, bizkaitar xakelaria.
• 1957 – Xabier Artola Zubillaga, EHUko informatika irakaslea, idazlea eta argazkilaria.
• 1958 – Juan Martin Ocaña, nafar txirrindulari ohia.
• 1963 – Jon Azkargorta, Azkar, bizkaitar errugbilari ohia.
• 1964 – Xabier Mendiguren Elizegi, euskal idazle eta editorea.
• 1967 –
  • Julen Reketa, euskal mendigoizalea.
  • Juan Luis Sukuntza, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1972 – José Miguel Fernández López de Uralde, arabar politikaria.
• 1973 –
  • Lourdes Maldonado, gipuzkoar kazetaria.
  • Judit Ruiz de Munain, arabar idazlea.
• 1974 – Fernando Morillo, gipuzkoar idazlea.
• 1979 – Mikel Amantegi, gipuzkoar futbolaria ohia.
• 1984 –David De Paula, bizkaitar futbolaria.
• 1986 – Miren Narbaiza, MICE, gipuzkoar abeslaria.
• 1989 –
  • Asier Goti, bizkaitar futbolaria.
  • Markel López, arabar saskibaloi jokalaria.
• 1991 – Aitor Fernández, gipuzkoar futbolaria.
• 1994 – Gorka Iturraspe, bizkaitar futbolaria.
• 1995 – Ander Bardají, gipuzkoar futbolaria.
• 1996 – Markel Lozano, bizkaitar futbolaria.

Mundua

• 612 – Konstantino III.a, Bizantziar Inperioko agintaria (h. 641).
• 1217 – Henrike I.a Ziprekoa, Zipreko erregea (h. 1253).
• 1276 – Luis I.a Evreuxkoa, Evreuxko kondea (h. 1329).
• 1428 – Pedro González de Mendoza, gaztelar apaiza, Calahorrako eta La Calzadako apezpikua (h. 1495).
• 1469 – Nikolas Makiavelo, italiar filosofoa, musikalaria, olerkaria eta idazlea, Pizkundeko pentsalari handienetakoa (h. 1527).
• 1600 – Frans Rijckhals, holandar margolaria eta diseinatzailea (h. 1647).
• 1678 – Amaro Pargo, espainiar kortsarioa (h. 1747).
• 1695 – Henri Pitot, frantziar ingeniaria eta fisikaria (h. 1771).
• 1748 – Emmanuel-Joseph Sieyès, frantziar elizgizon, politikari eta saiakeragilea (h. 1836).
• 1761 – August von Kotzebue, alemaniar idazle eta diplomatikoa (h. 1819).
• 1768 – Agustín Eyzaguirre, Txileko behin-behineko lehendakaria (h. 1837).
• 1801 – Karl Baedeker, alemaniar liburu-argitaratzailea (h. 1859).
• 1804 – Francisco Armero, andaluziar itsasgizon eta eta politikaria (h. 1866).
• 1826 – Karlos XV.a Suediakoa, Suediako erregea eta Norvegiako erregea (h. 1872).
• 1844 – Fèlix Gras, Proventzako idazlea (h. 1901).
• 1849 –
  • Bertha Benz, automobilgintzako alemaniar industriaren aitzindaria eta automobilen balazta-pastillen asmatzailea (h. 1944).
  • Bernhard von Bülow, Alemaniako kantzilerra (h. 1929).
• 1854 – Joan Alcover, mallorcar poeta, idazle eta politikaria (h. 1926).
• 1860 – Vito Volterra, italiar matematikaria eta fisikaria (h. 1940).
• 1869 – Maria Clara Correia Alves, portugaldar idazlea, irakaslea, editorea, kazetaria, masoia, pentsalari librea, aktibista errepublikanoa eta sufragista (h. 1948).
• 1870 – Alexandre Benois, errusiar margolari eta eszenografoa (h. 1960).
• 1872 – Park Jung-yang, hegokorear politikari eta filosofo liberala (h. 1959).
• 1886 – Marcel Dupré, frantziar organo-jotzaile eta musikagilea (h. 1971).
• 1892 – George Paget Thomson, ingeles fisikaria, 1937ko Fisikako Nobel Saria (h. 1975).
• 1895 – José Díaz Ramos, espainiar politikari komunista (h. 1942).
• 1896 – Dodie Smith, ingeles eleberrigile eta antzerkigilea (h. 1990).
• 1898 – Golda Meir, Israelgo lehen ministroa, Israelgo estatu modernoaren sortzaileetakoa (h. 1978).
• 1900 – Jean Carlu, frantziar diseinugilea (h. 1997).
• 1902 – Alfred Kastler, frantziar fisikaria, 1966ko Fisikako Nobel Saria (h. 1984).
• 1903 – Bing Crosby, estatubatuar aktore eta abeslaria (h. 1977).
• 1906 –
  • Mary Astor, estatubatuar aktorea (h. 1987).
  • René Huyghe, frantziar arte-historialaria (h. 1997).
  • Pierre Vilar, frantziar historialari eta hispanista (h. 2003).
• 1914 – Martí de Riquer, kataluniar idazle humanista eta literatura-kritikaria, Erdi Aroko gaietan espezializatua (h. 2013).
• 1916 – Pierre Emmanuel, frantziar poeta (h. 1984).
• 1917 –
  • Kiro Gligorov, Mazedoniako Errepublikako lehenengo Presidente hautatua (h. 2012).
  • María "La Jabalina", espainiar militante anarkista, Frankoren diktadurak fusilatutako azken emakumea (h. 1942).
• 1919 –
  • Pete Seeger, estatubatuar kantaria eta musikagilea, folk musikako aitzindaria (h. 2014).
  • Traute Lafrenz, alemaniar medikua zen, nazismoaren aurkako erresistentzian parte hartu zuena. Arrosa Zuria taldeko azken kidea (h. 2023).
• 1921 –
  • Vasco Gonçalves, Portugalgo lehen ministroa (h. 2005).
  • Sugar Ray Robinson, estatubatuar boxeolaria, historiako boxeolari honenetakoa (h. 1989).
  • Cuco Sánchez, mexikar herri-musika egile eta abeslaria (h. 2000).
• 1924 – Yehuda Amichai, israeldar poeta (h. 2000).
• 1926 – Rafael Romero Marchent, espainiar zinema zuzendaria (h. 2020).
• 1930 –
  • Traute Lafrenz, alemaniar medikua eta nazismoaren aurkako erresistentziaren borrokalaria, bizirik geratzen zen Arrosa Zuria taldeko azken kidea (h. 2023).
  • Juan Gelman, argentinar olerkaria, itzultzailea eta kazetaria (h. 2014).
  • Luce Irigaray, belgikar-frantziar idazlea, psikoanalista eta hizkuntzalaria.
• 1931 – Aldo Rossi, italiar teoriko, margolari eta arkitekto postmodernoa (h. 1997).
• 1933 –
  • James Brown, estatubatuar soul eta funk abeslari, konposatzaile, musikari eta ekoizlea (h. 2006).
  • Steven Weinberg, estatubatuar fisikaria, 1979ko Fisikako Nobel Saria (h. 2021).
• 1934 – Georges Moustaki, greziar-egiptoar-frantziar kantautorea, XX. mendeko kantagintzaren erreferente nagusietakoa (h. 2013).
• 1937 – Nélida Piñon, brasildar idazle eta kazetaria (h. 2022).
• 1938 – Lindsay Kemp, ingeles dantzari, aktore, irakasle, mimo eta koreografoa (h. 2018).
• 1941 – Nona Gaprindaxvili, georgiar xake jokalaria, Maisu Handi titulua eskuratzen lehenbiziko emakumea.
• 1942 – Vera Čáslavská, txekoslovakiar gimnasta artistikoa (h. 2016).
• 1943 – Maryse Wolinski, frantziar kazetari eta idazlea (h. 2021).
• 1945 –
  • Jeffrey C. Hall, estatubatuar genetikalari eta kronobiologoa, 2017ko Medikuntzako Nobel Saria.
  • Roberto Verino, espainiar diseinatzailea eta moda-enpresaburua.
• 1949 – Leopoldo Luque, argentinar futbolaria (h. 2021).
• 1960 – Jaron Lanier, estatubatuar informatikaria, idazlea eta musikagilea, errealitate birtualaren aitzindaria.
• 1961 – Leyla Zana, kurdu-turkiar idazle eta politikaria.
• 1965 – Mikhail Prokhorov, errusiar enpresaburu milionarioa.
• 1967 – Iretiola Doyle, nigeriar aktore, telebista aurkezle, ekoizle eta gidoilaria.
• 1968 – Nina Paley, estatubatuar marrazkilaria eta animatzailea, feminista erradikala eta kultura askearen aldeko aktibista.
• 1970 – Bobby Cannavale, estatubatuar aktorea.
• 1975 – Christina Hendricks, estatubatuar aktorea.
• 1976 –
  • Alexander Gerst, Europako Espazio Agentziako alemaniar astronauta.
  • Eduard Heger, Eslovakiako lehen ministroa.
• 1977 –
  • Hiro Mashima, japoniar mangaka.
  • Maryam Mirzakhani, irandar matematikaria (h. 2017).
• 1982 –
  • Ola Bini, suediar ekintzaile politiko eta software garatzailea, Julian Assange eta Wikileaksekin lotura duelakoan atxilotua.
  • Rebecca Hall, ingeles aktore eta zinema zuzendaria.
  • Mina Orfanou, greziar emakumezko aktore transgeneroa.
• 1983 – Loral O'Hara, estatubatuar ingeniaria eta NASAko astronauta.
• 1984 – Sara Casasnovas, galiziar aktorea.
• 1989 – Selah Sue, belgikar abeslari eta kantautorea.
• 1990 – Brooks Koepka, estatubatuar golfaria.
• 1991 – Marama Corlett, maltar aktorea eta dantzaria.
• 1993 – Andrea Ros, kataluniar aktorea.
• 1996 – Mayo Doko, japoniar futbolaria.

Euskal Herria

• 1368 – Martin I.a Enrikez Lakarrakoa, Nafarroako Erresumako noblea.
• 1817 – Mariano Luis Urkixo, Espainiako Karlos IV.aren garaian Lehenengo Estatu-Idazkari bitartekoa, Parisen (j. 1769).
• 1950 – André Perchicot, lapurtar pistako txirrindulari eta abeslaria (j. 1888).
• 1960 – Luciano Lizarraga, gipuzkoar futbolaria, Brasilen (j. 1881).
• 1968 – Bernard Artigau, zuberotar hegazkinlaria, Lehen eta Bigarren Mundu Gerretan Frantziaren alde borrokatu zuena, Buenos Airesen (j. 1894).
• 1976 – Mariano Iurrita, gipuzkoar futbolaria (j. 1904).
• 1981 – Rafael Eguskiza Aurrekoetxea, bizkaitar futbolaria, Mexiko Hirian (j. 1912).
• 1988 – José María Jauregi, Penaltyen erregea, bizkaitar futbolaria (j. 1896).
• 1989 – Edmundo Markuleta, gipuzkoar komikigile eta margolaria, Bartzelonan (j. 1923).
• 1993 – Maria Etxabe Aldai, gipuzkoar idazle, politikari eta kultur eragilea (j. 1903).
• 1997 – Bittori Etxeberria, nafar abertzalea, Francoren kontrako euskal erresistentziaren Informazio-Zerbitzuan funtsezko emakumea (j. 1908).
• 1999 – Anbrosio Zatarain Etxebeste, gipuzkoar idazlea (j. 1912).
• 2021 – Iñaki Mallona, bizkaitar pasiotar apaiza, Areciboko gotzaina, Puerto Ricon (j. 1932).

Mundua

• 1270 – Béla IV.a Hungariakoa, Hungaria eta Kroaziako erregea eta Estiriako dukea (h. 1206).
• 1410 – Alexandro V.a, Antipapa (j. c. 1340).
• 1481 – Mehmed II.a, Otomandar Inperioko sultana (j. 1432).
• 1616 – William Shakespeare, ingeles antzerkigile, olerkari eta aktorea (j. 1564).
• 1758 – Benedikto XIV.a, Aita santua (j. 1675).
• 1839 –
  • Ferdinando Paër, italiar musikagilea (j. 1771).
  • Pehr Henrik Ling, suedierazko poeta eta suediar gimnastikaren sortzailea (j. 1776).
• 1853 – Juan Donoso Cortés, espainiar idazle eta politikaria (j. 1809).
• 1856 – Adolphe Adam, frantziar musikagilea (j. 1803).
• 1858 – Aogust Brizeug, bretainierazko poeta (j. 1803).
• 1916an Kilmainham Gaolen (Dublin) fusilatuak:
  • Thomas J. Clarke, irlandar iraultzailea, ziurrenik 1916ko Pazko matxinadaren arduradun nagusia (j. 1858).
  • Thomas MacDonagh, irlandar ekintzaile politiko, olerkari, antzerkigile, irakasle eta errepublikar iraultzailea, 1916ko Pazko Matxinadako buruzagietako bat (j. 1878).
  • Patrick Pearse, irlandar maisu, olerkari, idazle, nazionalista eta ekintzaile politikoa (j. 1879).
• 1921 – William Robert Brooks, britainiar jatorriko estatubatuar astronomoa (j. 1844).
• 1936 – Robert Michels, alemaniar jatorriko italiar soziologoa (j. 1876).
• 1942 – Thorvald Stauning, Danimarkako lehen ministroa (j. 1873).
• 1944 – Margaret Eliza Maltby, estatubatuar fisikari eta hezitzailea (j. 1860).
• 1949 – Mariano Fortuny Madrazo, espainiar margolari, asmatzaile, grabadore, argazkilari, diseinatzaile, enpresari eta eszenografoa (j. 1871).
• 1961 – Maurice Merleau-Ponty, frantziar filosofoa (j. 1908).
• 1962 – Juan Hernández Saravia, espainiar militarra (j. 1880).
• 1969 – Zakir Husain, Indiako 3. presidentea (j. 1897).
• 1972 – Ksenia Boguslavskaia, errusiar abangoardiako artista, poeta eta barne diseinatzailea (j. 1892).
• 1981 – Nargis Dutt, indiar zinema aktore eta abeslaria (j. 1929).
• 1987 – Dalida, frantziar abeslari eta aktorea (j. 1933).
• 1991 – Jerzy Kosinski, poloniar-estatubatuar eleberrigilea (j. 1933).
• 1996 – Hermann Kesten, alemaniar idazlea (j. 1900).
• 1997 – Narciso Yepes, espainiar gitarra-jotzailea (j. 1927).
• 1998 – Jean-Baptiste Hachème, Dahomeyko presidentea (j. 1929).
• 2002 – Muhammad Haji Ibrahim Egal, Somalia lehen ministroa eta Somalilandiako presidentea (j. 1928).
• 2006 – Karel Appel, herbeheretar margolaria (j. 1921).
• 2007 – Wally Schirra, estatubatuar astronauta (j. 1923).
• 2008 – Leopoldo Calvo-Sotelo, Espainiako Gobernuko presidentea (j. 1926).
• 2014 – Gary Becker, estatubatuar ekonomista, 1992ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1930).
• 2016 – Ángel de Andrés López, espainiar aktorea (j. 1951).
• 2018 – Günter Herburger, alemaniar idazlea (j. 1932).
• 2020 –
  • Dave Greenfield, ingeles teklatu-jotzaile, abeslari eta egile abeslaria, The Stranglers taldeko kidea (j. 1949).
  • Selma Huxley, kanadar historialaria, Euskal Herriko eta Kanadako itsas historian aditua (j. 1927).
• 2021 – Phil Naro, estatubatuar abeslaria, konpositorea, disko-ekoizlea eta gitarra-jotzailea (j. 1958).
• 2022 – Stanislav Xuxkevitx, Bielorrusiako presidentea (j. 1934).
• 2023 –
  • Bernard Lapasset, frantziar errugbi jokalari eta administratzailea (j. 1947).
  • Nikica Valentić, Kroaziako lehen ministroa (j. 1950).

• Nazioartean, Prentsa Askatasunaren eguna.
• Sehaska egutegiko izendegia: Maia eta Filipe.
• Jaieguna, ondoko herrietan:
  • Bizkaian: Durango (Goikuria), Sopuerta, Zeberio.
  • Gipuzkoan: Andoain, Itsasondo, Legazpi, Oñati (Olabarta), Orexa, Zestoa.
  • Nafarroan: Andosilla, Uxue.