Maiatzaren 6

Euskal Herria

• 1199 – Nafarroako Erresuma inbaditzeko espedizioa abiatu zen Pancorbotik (Gaztelako Erresuma).
• 1355 – Bizkaiko Jaun Tellok Markina hiribildua sortzeko agindu zuen, Villaviciosa de Marquina izenarekin.
• 1463 – Tolosan Jakob Gaon zerga-biltzaile gasteiztarra erail zuten.
• 1542 – Xabierko Frantzisko misiolari jesuita nafarra Goara iritsi zen.
• 1969 – Deustuko Unibertsitateko ikasleek boikota egin zioten AEBen armadako musika-bandari. Ikasleek Vietnamekiko elkartasun oihuekin eten zuten kontzertua, eta militarrak musika emankizuna etetera behartu zituzten.
• 1972 – Zeanuriko abadeari 150.000 pezetako isuna jarri zioten hildako frankisten omenezko oroitarria kentzeagatik herriko elizatik.
• 1975 – ETAk Andres Segovia Peralta goardia zibila hil zuen Gernikan.
• 1979 – Jarrai gazte erakunde abertzale sozialistaren sorrera Beasainen. Egun berean, Triple A eskuin muturreko taldeak Jose Ramon Ansa Echevarria 17 urteko gazte andoaindarra bahitu eta hil zuten. Andoaindik Urnietara doan errepidean hilda agertu zen, buruan tiro bat zuela.
• 2006 – Mercedes-Benz automobilgintza enpresak bere Gasteizko fabrikan 750 enplegu gutxitzeko asmoa erakutsi zuen.
• 2008 –
  • Bost gazte atxilotu zituen Ertzaintzak Barakaldon Espainiako Audientzia Nazionalaren aginduz, ustez "kale borrokarekin lotura" izateagatik. Hiru egun geroago, bost gazteetatik aske utzi eta bi espetxeratu egin zituzten.
  • Espetxean 21 urte eman zituen Fernando Etxegarai plentziarra atxilotu zuen Espainiako Poliziak, Parot doktrina delakoaren ondorioz beste lau espetxe urte betetzeko.

Mundua

• K. a. 53 – Carrhaeko gudua Mesopotamian.
• 1308 – Sute batek San Joan Laterangoa basilika suntsitu zuen, Klemente V.aren garaian.
• 1626 – Peter Minnewit Herbehere Berriak-eko gobernadoreak, Manhattaneko uhartea erosi zien bertako indiarrei.
• 1682 – Luis XVI.ak bere gortea Versaillesko jauregian ezarri zuen.
• 1910 – Jurgi V.a Erresuma Batuko errege izendatu zuten.
• 1917 – Emma Goldman eta Alexander Berkman anarkistek Nahitaezko Erreklutamendu Militarraren Aurkako Liga sortu zuten AEBetan.
• 1937 – Ameriketako Estatu Batuetako New Jersey estatuan LZ 129 Hindenburg baloi gidatuak lur hartzean su hartu eta 35 pertsona hil ziren.
• 1983 – Alemaniako Stern aldizkariak kaleratutako Hitlerren egunkaria gezurrezkoa zela ondorioztatu zuen aditu talde batek.
• 1994 – Frantzia eta Erresuma Batua lotzen dituen Mantxako tunela zabaldu zen.
• 2001 – Siriara egindako bidaian, Joan Paulo II.a meskita baten sartu zen lehen aita santua bihurtu zen.
• 2007 – Nicolas Sarkozy hautagai eskuindarrak Presidentetzarako hauteskundeak irabazi zituen botoen %53a jasoz. Ségolène Royal Frantziako Alderdi Sozialistako kideak botoen %46a jaso zuen.
• 2010 – Alderdi Kontserbadoreko David Cameronek Erresuma Batuko hauteskundeak irabazi zituen.
• 2011 – SNP alderdi independentistak Eskoziako Legebiltzarran gehiengo osoa lortu zuen.
• 2012 – François Hollande sozialistak Frantziako presidentetzako hauteskundeak %51,7 bozekin irabazi eta Errepublikako Presidente berria bilakatu zen.
• 2021 – 2021eko Eskoziako Parlamentuko hauteskundeak: Eskoziako Alderdi Nazionalak lortu zituen botu eta eserleku gehien. Emaitzak SNPren garaipen handi gisa ikusi ziren.
• 2023 – Karlos III.a Erresuma Batuko erregearen koroazioa.

Euskal Herria

Mundua

• 1889 – Eiffel dorrea ireki zen, jendeak bisita zezan.
• 2005 – Ridley Scott ingeles zinema zuzendariak zuzendu eta Orlando Bloom, Eva Green, Liam Neeson, Jeremy Irons, David Thewlis, Brendan Gleeson, Ghassan Massoud, Marton Csokas, Edward Norton eta Khaled el nabawy aktoreek antzeztutako Kingdom of Heaven filma estreinatu zen.
• 2006 – Les contes D’Hoffman opera antzeztu zen Bilboko Euskalduna Jauregian.

Euskal Herria

Mundua

Euskal Herria

• 2007 – Athleticek Emakumezkoen Superliga irabazi zuen.
• 2012 – Ordizia Rugby Elkarteak Gernika Rugby Taldeari Altamira estadioan 38-22 irabazi eta VRAC Quesos Entrepinares taldearen aurka Espainiako Errugbi Ligako finalan lehiatu zen (euskal taldeak finala irabazi zuen).

Mundua

Euskal Herria

• 1755 – Jean-Baptiste Frantxistegi, baxenafar notarioa (h. 1806).
• 1811 – Domingo Ereño, bizkaitar apaiza (h. 1871).
• 1816 – José María Ybarra, Ybarrako kondea, bizkaitar enpresaburua (h. 1878).
• 1830 – Manuel Antonio Antia, gipuzkotar idazlea (h. 1894).
• 1846 – Tomás Balbás, meategietako ingeniaria, Gipuzkoako Aurrezki Kutxaren sortzailetakoa eta gizarte erreformista nabarmena gipuzkoan, Manilan (h. 1930).
• 1873 – Marie-Charlotte Dupouy, Maria Teresa, lapurtar moja, beneragarri izendatua (h. 1953).
• 1879 – Celestino Peralta, Celestino María de Caparroso, nafar apaiz eta hizkuntzalaria (h. 1929).
• 1882 – Bonifazio Laskurain, gipuzkoar txistularia eta musikagilea (h. 1978).
• 1897 – Harry d'Abbadie d'Arrast, lapurtar zinema zuzendari eta gidoigilea, Buenos Airesen (h. 1968).
• 1900 –
  • Gerhard Bähr, alemaniar jatorriko gipuzkoar euskalaria eta euskaltzain urgazlea (h. 1945).
  • Juan Mugertza, euskal herritar atleta (h. 1937).
• 1907 – Luis Maria Lojendio, gipuzkoar propagandista, idazlea eta beneditar mojea (h. 1987).
• 1908 – Roberto Etxebarria, euskal herritar futbolaria (h. 1981).
• 1921 – José Arregui Gil, nafar legelari eta politikaria (h. 2016).
• 1924 –
  • Nestor Basterretxea, bizkaitar eskulturgile, artista eta zinemagilea (h. 2014).
  • Franz Duboscq, euskal herritar politikaria, Pirinio Atlantikoetako Kontseilu Orokorreko Presidentea (h. 2012).
• 1926 – José María Castivia, euskal herritar futbolaria (h. 2013).
• 1937 – Olivia Martínez, La Greca, bizkaitar toreatzailea.
• 1941 – Guillermo Galeote, gipuzkoar mediku eta politikaria (h. 2021).
• 1945 – Juan Mari Areitio, bizkaitar bertsolari ohia.
• 1947 – Francisco Galdos, arabar txirrindulari ohia.
• 1975 – Olivier Alleman, lapurtar kazetaria.
• 1977 – Urko Aristi, gipuzkoar kazetari eta telebista aurkezlea.
• 1982 – Iñaki Goikoetxea Beristain, gipuzkoar futbolaria.
• 1983 – Teresa Hurtado de Ory, espainiar aktorea.
• 1985 – Alfonso Valín, bizkaitar futbolaria.
• 1990 – Jon Ander Albisu, gipuzkoar pilotaria.
• 1992 – Oihana Aldai, gipuzkoar futbolaria.
• 1995 – Óscar Rodríguez Garaikoetxea, nafar txirrindularia.
• 1999 – Javier Martón, nafar futbolaria.
• 2005 – Asier Hierro, bizkaitar futbolaria.

Mundua

• 973 – Henrike II.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (h. 1024).
• 1405 – Skanderbeg, albaniar heroia (h. 1468).
• 1501 – Martzelo II.a, Aita santua (h. 1555).
• 1574 – Inozentzio X.a, Aita Santua (h. 1655).
• 1659 – Ana Eleonor Hesse-Darmstadtekoa, Luis V.a Hesse-Darmstadtekoa eta Magdalena Brandenburgokoaren alaba (j. 1601).
• 1668 – Alain-René Lesage, frantziar eleberrigilea eta drama-idazlea (h. 1747).
• 1758 – Maximilien Robespierre, frantziar iraultzailea (h. 1794).
• 1769 – Fernando III.a Toskanakoa, Toskanako duke handia (h. 1824).
• 1781 – Karl Christian Friedrich Krause, alemaniar filosofoa (h. 1832).
• 1784 – Gerónimo Valdés, asturiar noble eta militarra, Nafarroako erregeordea (h. 1855).
• 1786 – Ludwig Börne, alemaniar idazlea (h. 1837).
• 1809 – Juan Donoso Cortés, espainiar idazle eta politikaria (h. 1853).
• 1815 – Eugène Labiche, frantziar antzerkigilea (h. 1888).
• 1824 – Tokugawa Iesada, Tokugawa shogunerriko hamairugarren shoguna (h. 1858).
• 1845 – Angel Guimera, kataluniar antzerkigilea (h. 1924)
• 1851 – Aristide Bruant, abeslari eta poeta.
• 1856 –
  • Sigmund Freud, austriar sendagile eta neurologoa, psikoanalisiaren sortzailea (h. 1939).
  • Robert Peary, Ipar Polora iristen lehena izan zela adierazi zuen esploratzailea (gaur egun zalantzan jarria) (h. 1920).
• 1858 – Alexei Stepanov, errusiar margolaria (h. 1923).
• 1859 – Juan Antonio Escurra, Paraguaiko presidentea (h. 1919).
• 1868 – Gaston Leroux, frantziar kazetari eta eleberrigilea (h. 1927).
• 1870 – Pere Coromines, kataluniar politikaria eta idazlea (h. 1939).
• 1871 – Victor Grignard, frantziar kimikaria, 1912ko Kimikako Nobel saria (h. 1935).
• 1872 – Willem de Sitter, herbeheretar fisikari, matematikari eta astronomoa (h. 1934).
• 1879 – Bedřich Hrozný, txekiar hizkuntzalaria (h. 1952).
• 1880 – Ernst Ludwig Kirchner, alemaniar margolari eta grabatzailea (h. 1938).
• 1882 – Gilen Prusiakoa, azken Alemaniar Inperioko eta Prusiako Erresumako printze oinordekoa (h. 1951).
• 1889 –
  • Stanley Morison, inprimatzeko makinaren tipografoa, diseinatzailea eta historialari ingelesa (h. 1967).
  • Liubov Popova, errusiar abangoardiako artista, margolari eta diseinatzailea (h. 1924).
• 1893 – José Calvo Sotelo, espainiar politikari eskuindarra (h. 1936).
• 1895 – Rodolfo Valentino, italiar aktorea, zinemako lehenbiziko latindar sex symboltzat joa (h. 1926).
• 1898 – Jascha Horenstein, ukrainar zuzendari judua, Bruckner eta Mahleren goi-mailako interpretatzailetzat joa (h. 1973).
• 1902 – Max Ophuls, frantziar zinegilea (h. 1957).
• 1904 – Harry Martinson, suediar idazlea, 1974ko Literaturako Nobel saria (h. 1978).
• 1906 – Maruxa Villanueva, galiziar abeslaria eta aktorea (h. 1998).
• 1907 – Yasushi Inoue, japoniar eleberrigilea (h. 1991).
• 1912 – Mwambutsa IV.a, Burundiko erregea (h. 1977).
• 1913 – Stewart Granger, ingeles-estatubatuar aktorea (h. 1993).
• 1915 – Orson Welles, estatubatuar film eta antzerki zuzendaria, aktorea eta ekoizlea, historiako zuzendari hoberenetakoa (h. 1985).
• 1916 – Adriana Caselotti, estatubatuar aktorea, ahots aktorea eta kantaria (h. 1997).
• 1918 – Zayed bin Sultan Al Nahyan, Abu Dhabiko emirra eta Arabiar Emirerri Batuetako aita sortzailea eta lehen estatuburua (h. 2004).
• 1919 – Alejandro Finisterre, galiziar asmatzailea eta editorea, futbolinaren asmatzailea (h. 2007).
• 1920 – Kamisese Mara, Fijiko presidentea (h. 2004).
• 1921 – Erich Fried, austriar jatorriko alemaniar idazlea (h. 1988).
• 1929 – Paul Lauterbur, estatubatuar kimikaria, 2003ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2007).
• 1931 – Willie Mays, estatubatuar beisbol jokalari ohia, historiako hoberenetarikoa.
• 1937 – Rubin Hurricane Carter, estatubatuar boxeolaria (h. 2014).
• 1940 – Vito Taccone, italiar txirrindularia (h. 2007).
• 1941 – Ivica Osim, bosniar futbolari eta entrenatzailea (h. 2022).
• 1943 – Andreas Baader, Armada Gorriaren Frakzioa alemaniar talde armatuaren lehenengo liderra (h. 1977).
• 1944 –
  • Ana Higueras, espainiar sopranoa.
  • Fernando Méndez-Leite, espainiar zinema-zuzendaria.
• 1945 –
  • Xosé Lluis García Arias, asturiar filologo eta idazlea, Asturiasko Hizkuntzaren Akademiako presidentea.
  • Bob Seger, estatubatuar egile abeslari, gitarrista eta pianista.
• 1946 –
  • Lulu Roman, estatubatuar komediantea, abeslaria eta egilea.
  • Daouda Malam Wanké, Nigerko presidentea (h. 2004).
• 1947 –
  • Martha Nussbaum, estatubatuar filosofoa.
  • Ron Rivest, estatubatuar kriptografo eta informatika zientzialaria.
• 1951 – Samuel Doe, Liberiako presidentea (h. 1990).
• 1952 – Christian Clavier, frantziar aktorea, ekoizlea, gidoigilea eta zuzendaria.
• 1953 –
  • Tony Blair, Erresuma Batuko lehen ministroa.
  • Josep Maria Gay de Liébana, kataluniar ekonomialaria, dibulgatzailea eta kirol arloko ekonomia aholkularia (h. 2021).
• 1955 –
  • Pedro Piqueras, espainiar kazetaria.
  • Naela Chohan, pakistandar artista feminista.
  • Lolita Flores, abeslari, aktore eta telebista aurkezle ijitoa.
• 1959 –
  • Julia Otero, galiziar kazetaria.
  • Hiroyuki Sakashita, japoniar futbolari ohia.
• 1960 –
  • Anne Parillaud, frantziar aktorea.
  • Jean-Guy Talamoni, korsikar politikari abertzalea, Corsica Libera alderdi independentistaren idazkari nagusia.
• 1961 – George Clooney, estatubatuar aktore, zine-zuzendari, ekoizle eta gidoilaria.
• 1964 – Lars Mikkelsen, daniar aktorea.
• 1965 –
  • Nathalie Stutzmann, frantziar kontralto eta orkestra zuzendaria.
  • Jana Tichá, txekiar astronomoa, asteroide aurkitzaile emankorra.
  • Annie Wallace, eskoziar aktorea.
• 1968 - Lætitia Sadier, frantziar musikaria.
• 1969 – Manu Larcenet, frantziar komikilaria.
• 1970 – Tristán Ulloa, galiziar aktorea.
• 1971 – Yolanda Díaz, espainiar abokatu eta politikaria.
• 1972 – Mae Azango, liberiar kazetaria eta emakumeen genitalen mutilazioaren aurkako aktibista.
• 1974 –
  • Clara Segura, kataluniar aktorea.
  • Jesús Vidal Chamorro, espainiar elizgizona.
• 1977 – Nozomi Hiroyama, japoniar futbolari ohia.
• 1980 – Kelly van der Veer, herbehereetar emakume abeslari transexuala.
• 1982 – Francisco Ventoso, espainiar txirrindulari ohia.
• 1983 – Andreu Escrivà i Garcia, ingurugiro arloko zientzialari, ekologista eta zientzia-dibulgatzaile espainiarra.
• 1986 – Aaron Jackson, estatubatuar saskibaloi jokalaria.
• 1987 – Moon Geun-young, hegokorear aktorea.
• 1988 – Ivette Nadal, kataluniar egile abeslaria eta poeta.
• 1990 – Masato Kudo, japoniar futbolaria (h. 2022).
• 1991 – Ivan Buva, kroaziar saskibaloi jokalaria.
• 1993 – Naomi Scott, ingeles aktore, abeslari, dantzari eta musikagilea.
• 1996 – Sruthy Sithara, indiar emakumezko modelo transgeneroa.

Euskal Herria

• 1170 – Lope I.a Diaz Harokoa, Bizkaiko jauna.
• 1463 – Jakob Gaon, gasteiztar zerga-biltzailea, eraila.
• 1778 – Joanes-Galand Olabaratz, Saubatxukutuneako jauna, lapurtar itsasgizona, kortsario eta militarra izandakoa (j. 1694).
• 1910 – Pedro Mari Otaño, bertsolaria eta euskal idazlea, Argentinan (h. 1857).
• 1943 – Luis Alaba, EAJko buruzagi arabar historikoa, Madrilen (j. 1890).
• 1946 – Juan Abando Urrejola, euskal idazlea (j. 1885).
• 1961 – Jose Egino, gipuzkoar apezpikua, Santanderren (j. 1880).
• 1963 – Frantzisko Jabier Landaburu, arabar politikaria, Parisen (j. 1907).
• 1969 – José Mardones Llorente, arabar futbolaria (j. 1914).
• 1976 – Sixta Barrenetxea, Galdakaoko Bengoetxe auzo-eskolako irakaslea (j. 1893).
• 1982 – José Juan Bautista Merino Urrutia, euskal-errioxar historialaria eta euskalaria (j. 1886).
• 1990 – Marcelino Garde, euskal idazle eta euskaltzalea (j. 1925).
• 1998 – Tomás Caballero, nafar politikaria (j. 1935).
• 2017 – Jesús Galdeano, nafar txirrindularia (j. 1933).
• 2020 – Gurutzi Arregi Azpeitia, bizkaitar etnografoa (j. 1936).

Mundua

• 850 – Ninmyō enperadorea, Japoniako enperadorea (j. 808).
• 1475 – Dirk Bouts, Lovainako holandar margolaria.
• 1527 – Karlos III.a, Borboiko dukea (j. 1490).
• 1540 – Luis Vives, filosofo eta humanista (j. 1492).
• 1629 – Otto van Veen, herbeherear marrazkilari, margolari eta humanista (j. c. 1556).
• 1638 – Cornelius Jansen, herbeheretar Erromatar Eliza Katolikoko erreformatzailea (j. 1585).
• 1642 – Frans Francken Gaztea, flandriar margolaria (j. 1581).
• 1766 – Johann Michael Fischer, alemaniar arkitektoa eta dekoratzailea, Bavariako barrokoaren garaiko arkitekto nagusietako bat (j. 1692).
• 1777 – Antoine-François Desrues, frantziar hiltzaile pozoitzailea (j. 1744).
• 1794 – Suzanne Curchod, frantziar-suitzar literatura areto arduraduna eta idazlea (j. 1737).
• 1814 – Georg Joseph Vogler, alemaniar musikagilea eta teorikoa (j. 1749).
• 1859 – Alexander von Humboldt, alemaniar naturalista, geografoa eta esploratzailea (j. 1769).
• 1862 – Pedro Gual Escandón, Venezuelako presidentea (j. 1783).
• 1873 – José Antonio Páez, Venezuelaren independentziaren alde borrokatu zen politikaria eta militarra (j. 1790).
• 1877 – Johan Ludvig Runeberg, finlandiar liriko eta poeta epikoa (j. 1804).
• 1888 – Raffi, armeniar idazlea (j. 1835).
• 1904 – Franz von Lenbach, alemaniar margolaria (j. 1836).
• 1907 – Eugène Le Roy, frantziar idazlea (j. 1836).
• 1910 – Eduardo VII.a Erresuma Batukoa, Britainia Handiko Erresuma Batuko eta Britainiar Jabegoetako erregea (j. 1841).
• 1919 – L. Frank Baum, estatubatuar idazlea (j. 1856).
• 1933 – Li Ching Yuen, ustez behin ere izan den gizonik zahar edo adinduena (j. 1677).
• 1949 – Maurice Maeterlinck, frantsesezko idazle belgikarra, 1911ko Literaturako Nobel Saria (j. 1862).
• 1950 – Agnes Smedley, estatubatuar kazetari, idazle eta feminista (j. 1892).
• 1951 –
  • Élie Cartan, frantziar matematikaria (j. 1869).
  • Henry Carton de Wiart, Belgikako lehen ministroa (j. 1869).
• 1952 – Maria Montessori, italiar pedagogo berritzaile eta psikiatra (j. 1870).
• 1959 – La Repompa de Málaga, andaluziar ijito-kantaria (j. 1937).
• 1961 – Lucian Blaga, errumaniar olerkaria (j. 1895).
• 1975 – József Mindszenty, hungariar kardinala (j. 1892).
• 1978 – Ethelda Bleibtrey, estatubatuar igerilaria (j. 1902).
• 1979 – Karl Wilhelm Reinmuth, alemaniar astronomoa (j. 1892).
• 1990 – Anatole Kopp, sobietar-frantziar historialaria, arkitekturaren historialaria (j. 1915).
• 1992 – Marlene Dietrich, alemaniar aktore eta abeslaria (j. 1901).
• 1993 – Dorothy B. Hughes, estatubatuar poeta eta eleberrigilea (j. 1904).
• 1995 – Miguel Sánchez-Mazas, espainiar filosofo eta matematikaria (j. 1925).
• 1996 – Arcadia Olenska-Petryshyn, ukrainar-estatubatuar artista, arte kritikari eta argitaratzailea (j. 1934).
• 2001 – Manuel Giménez Abad, espainiar politikaria, ETAk eraila (j. 1948).
• 2002 – Pim Fortuyn, herbeheretar politikari, idazle eta soziologoa (j. 1948).
• 2008 – Ala Masevich, sobietar irakaslea eta astronomoa (j. 1918).
• 2013 – Giulio Andreotti, Italiako lehen ministroa (j. 1919).
• 2014 – Farley Mowat, kanadar idazle eta ekologista (j. 1921).
• 2017 – Hugh Thomas, britainiar hispanista (j. 1931).
• 2020 – Ana Alba García, kataluniar kazetaria (j. 1971).
• 2021 – Humberto Maturana, txiletar biologoa, autopoiesi kontzeptua sortu eta garatzeagatik ezaguna (j. 1928).
• 2023 – Philippe Sollers, frantziar idazle eta kritikaria (j. 1936).

• Sehaska egutegiko izendegia: Igaia eta Nora.
• Dietarik Gabeko Nazioarteko Eguna