1969ko musika

1969ko musikari dagokionean, urte horretan egin ziren jaialdi erraldoiak izan ziren beharbada gertakizun ospetsuenak. The Rolling Stones taldearen emanaldian, gazte bat hil zuen “Hells Angels” taldeko kide batek AEBetako Kaliforniako Altamon herrian ospatu zen “Altamont Speedway Free Festival” jaialdian. Esan ohi da hippie aroaren amaiera markatu zuela, “Woodstock nazioaren heriotza”, kritikoek dioten bezala. Oraindik sonatuagoa izan zen AEBetako New Yorkeko Woodstock herritik gertu egin zen “The Woodstock Music and Art Festival” jaialdia. Garaiko musikari ospetsuenek hartu zuten parte, eta historiako kontzertu-sorta handienetakoa dela esaten da. Bestalde, Europan ere egin ziren beste bi jaialdi handi. Batetik, Ingalaterrako Wootton Bridge herrian egin zen “The Isle of Wight Festival” jaialdia eta, bestetik, “Festival Actuel” bezala ezagutzen dena, Belgikako Amougies herrian egindakoa.

AEBetako eta Erresuma Batuko musikariek jarraitu zuten betetzen zerrendetako lehen postuak. Halere, salbuespen batzuk egon ziren, hala nola, Jane Birkin eta Serge Gainsbourg (Frantzia), Shocking Blue (Herbeherak) eta Georges Moustaki (Frantzia).

David Bowie musikari britainiarraren Space Oddity abestia izan zen urte honetako arrakasta handienetako bat; BBC telebista kateak abestia aukeratu zuen Apollo 11 espazio-ontziaren ilargiratzearen emankizunerako.

King Crimson banda britainiarraren lehen diskoa, In the Court of the Crimson King, aitzindaria izan zen rock progresiboaren garapenean, baita The Moody Blues, Procol Harum, The Nice, Genesis, Yes eta Pink Floyd taldeek kaleratu zituztenak ere. Modu honetan, rock progresiboak berezko entitatea lortuko zuen rockaren barruko genero gisa.

The Stooges talde estatubatuarraren lehen albuma, The Stooges, ere urte honetan kaleratu zen, eta nahiz eta arrakasta handirik ez izan, denborarekin punk rockaren erreferentziazko diskoa bilakatuko zen. Gauza bera gertatu zen Kick Out The Jams MC5 Detroiteko taldearen lehen diskoarekin.Creedence Clearwater Revival taldeak aurreko urteko arrakasta sendotu zuen eta hiru LP kaleratu zituen urte honetan: Bayou Country, Green River eta Willy and the Poor Boys.

Brasilen sortu berri zen Tropikalia mugimenduari bultzada handia emanez, herrialde horretan izugarrizko arrakasta izan zuten disko bana kaleratu zituzten Caetano Velosok eta Gilberto Gil musikariek.

Euskal musikari dagokionez, aipatzekoa da Niko Etxart kantari zuberotarrak urte honetan idatzi zuela Euskal rock´n´roll abesti enblematikoa, Parisen ikasle bizi zela; hamar urte beranduago argitaratuko zen disko labur batean. Benito Lertxundik Euskal Kanta-Berria albuma kaleratu zuen bitartean, Imanol (Michel Etxegaray goitizenarekin) eta Antton Valverde kantariek lehen disko laburrak argitaratu zituzten. Baita ere, urte honetan irten ziren Mikel Laboaren Haika mutil eta Zilbor hesteak abestiak, Pantxoa Carrere-Peio Ospital bikotearen Itziarren semea, Ameslariak taldearen O gu hemen (bidean galduak) edo Erlak bikotearen Kennedy, besteak beste. Halaber, Salomé kantari kataluniarrak Eurovisión jaialdia irabazi zuen Vivo cantando abestiaren euskarazko bertsioa kaleratu zuen Kantari bizi naiz izenburuarekin.

Gertakizunak

Urtarrila

Urtarrilaren 12a – Led Zeppelin taldeak izen bereko lehen diskoa kaleratzen du.
Urtarrilaren 30a – The Beatles taldeak azken kontzertua ematen dute jendaurrean, Londreseko Apple eraikineko terrazan.

Otsaila

Otsailaren 3a – Eric Burdon & The Animals taldea desegiten da.
Otsailaren 15a - Vickie Jones atxilotzen dute, Aretha Franklin zela esanez kontzertu bat ematen duelako. Hain izan zen ona Jonesen imitazioa, inork ez zuela sarreraren dirua itzultzerik eskatu.
Otsailaren 17a - Johnny Cash eta Bob Dylanek elkarrekin grabatzen dute Nashvillen. Saio horietatik, abesti bakarra, Girl from the North Country, argitaratuko zen.
Otsailaren 24a – Johnny Cashek bigarren zuzenekoa grabatzen du espetxe baten barruan, oraingo honetan San Quentinekoan (Kalifornia, AEB). Albumak At San Quentin izenburua eramango du eta bertan egongo da A Boy Named Sue abesti arrakastatsua.

Martxoa

Martxoaren 12a - Paul McCartney eta Linda Eastman ezkontzen dira Londresen.
Martxoaren 20a - John Lennon eta Yoko Ono ezkontzen dira 10 minutuko zeremonia batean, Gibraltarreko Britainiar Kontsulatuaren Bulegoan.
Martxoaren 23a – Bittor Egurrola emanaldia Durangon.
Martxoaren 29a – Eurovision Abesti Lehiaketaren 14. edizioan 18 puntuko berdinketa lortzen dute Erresuma Batuak (Boom Bang-a-Bang - Lulu); Herbeherak (De Troubadour - Lenny Kuhr), Frantziak (Un jour, un enfant - Frida Boccara) eta Espainiak (Vivo cantando - Salomé). Berdinketa hausteko araurik ez dagoenez, lauak irabazle izendatuak dira. Hilabete batzuk beranduago, Salomé kantari kataluniarrak bere abestiaren euskarazko bertsioa kaleratuko du.
Martxoa (egun zehatza ezezaguna)
- Zintzoak talderen emanaldia Iruñeko Unibertsitatean.
- Londresko BBC kateak Atahualpa Yupanqui kantugile argentinarra gonbidatzen du bere programa batera.

Apirila

Apirilaren 22a –
- The Who taldeak lehen aldiz aurkezten du osorik Tommy rock opera, Erresuma Batuko Dolton herrian emandako kontzertuan.
- John Lennonek izena aldatzen du ofizialki. John Winston Lennon izatetik John Winston Ono Lennon izatera pasatzen da.
Apirilaren 28a – Chicago taldeak bere estraineko albuma kaleratzen du, The Chicago Transit Authority.
Apirila (egun zehatza ezezaguna)
- “Grupo de Experimentación Sonora” delakoa sortzen dute Kubako Habanan. Bertan ibiliko ziren Silvio Rodríguez eta Pablo Milanés, besteak beste.

Maiatza

Maiatzaren 1a - Bittor Egurrolaren emanaldia Galdakaon.
Maiatzaren 3a –
- Bittor Egurrolaren emanaldia Elgoibarren.
- Sly & the Family Stone taldeak Stand! izeneko album berritzailea kaleratzen du, hamarkadako salduenetakoa, rock-soul musikako banda ospetsuenetakoa bilakatuz.
- Kanadako Zaldizko Poliziak Jimi Hendrix atxilo hartzen du Torontoko aireportuan, heroina edukitzeagatik. Aske geratuko da 10.000 dolarreko fidantza ordaindu ondoren.
Maiatzaren 4a - Bittor Egurrolaren emanaldia Markinan.
Maiatzaren 10a – The Turtles taldeak Washingtongo Etxe Zurian jotzen du. Mark Volman abeslaria bost aldiz erortzen da oholtzatik.
Maiatzaren 12a –Unibertsitatearen ikasleen hartzearen lehen urtemugan, Paco Ibáñez kantugile valentziarrak Parisko Sorbonan ematen du kontzertua, erabateko arrakastarekin.
Maiatzaren 14a - Bittor Egurrolaren emanaldia Elgoibarren.
Maiatzaren 15a - Bittor Egurrolaren emanaldia Gorozikan eta Zugaztietan.
Maiatzaren 16a – HPSCHD, John Cage eta Lejaren Hillerek sortutako multimedia proiektua, Illinoiseko Unibertsitatean estreinatzen da 6.000 lagunen aurrean.
Maiatzaren 19a - Bittor Egurrolaren emanaldia Gernikan.
Maiatzaren 23a – The Who taldeak Tommy rock-opera kaleratzen du.
Maiatzaren 25a - Bittor Egurrolaren emanaldia Berrizen eta Muxikan.

Ekaina

Ekainaren 2a – John Lennon eta Yoko Onok “Bed-in” (oheratze) bat egiten dute Montrealgo (Kanada) Queen Elisabeth Hotelean. Bertako suitean, bikoteak Give Peace a Chance abestia grabatzen du zuzenean Tommy Smothers, Timothy Leary eta beste batzurekin.
Ekainaren 7a - The Johnny Cash Show telebista programa estreinatzen da ABC katean. 1971 urtera arte iraungo du antenan.
Ekainaren 13a – Mick Taylor gitarra-jotzailea The Rolling Stones taldera batzen da.
Ekainaren 18a – Montreuxeko Jazz Jaialdiaren 3. edizioa hasten da Suitzako hiri horretan. Hilaren 18tik 22ra luzatuko da.
Ekainaren 29a - Noel Redding baxu-jotzaileak prentsaurrekoan adierazten du Jimi Hendrix Experience taldea utzi duela.

Uztaila

Uztailaren 1a - Cornelius Cardew musikari esperimentalaren Scratch Orchestra taldeak lehen kontzertua ematen du. Hemen hasiko da Brian Enoren musika ibilbidea.
Uztailaren 3a -
- Brian Jones hilda aurkitzen dute Ingalaterrako Sussex hiriko bere etxeko igerilekuan, The Rolling Stones taldea utzi eta ia hilabetera.
- Newporteko Jazz Jaialdiaren 16. edizioa hasten da AEBetako hiri horretan. Hilaren 3tik 6ra luzatuko da.
Uztailaren 5a - The Rolling Stones taldeak doako kontzertu bat eskaintzen du Londresko Hyde Parken Brian Jonesen omenez; bandaren lehen emanaldia da Mick Taylor gitarristarekin. Uste da 250.000 eta 400.000 artekoa izan zela ikusle kopurua.
Uztailaren 7a - Blind Faith taldeak doako kontzertu bat eskaintzen du Londresko Hyde Parken.
Uztailaren 8a – Txileko Santiagoko Saint George eskola elitistan Víctor Jara kantari txiletarrari harriak botatzen dizkiote entzule batzuk, Preguntas por Puerto Montt abestia interpretatzen hasten denean.
Uztailaren 12a – Víctor Jara kantugile txiletarrak Plegaria a un labrador abestia kantatzen du Txileko Unibertsitate Katolikoan antolatutako “Primer Festival de la Nueva Canción Chilena” jaialdian. Bera gertatzen da garaile, Richard Rojas abeslariarekin batera.
Uztailaren 31 – Elvis Presley zuzeneko emanaldiak eskaintzera itzultzen da Las Vegasen.

Abuztua

Abuztuaren 15-17 - "The Woodstock Music and Art Festival" jaialdia ospatzen da New Yorkeko Woodstock herritik gertu. Parte hartzaileen artean Jimi Hendrix, Janis Joplin, The Who, The Band, Joan Baez, Crosby, Stills, Nash & Young, Jefferson Airplane, Santana, Country Joe and the Fish, Ten Years After, eta Sly & the Family Stone daude.
Abuztuaren 19a – Miles Davis jazzeko tronpeta-jotzaileak wah-wah pedala erabiltzen du Bitches Brew diskoaren grabazioan.
Abuztuaren 30-31 - "The Isle of Wight Festival" jaialdia ospatzen da Ingalaterrako Wootton Bridge herrian. The Band, Blodwyn Pig, Edgar Broughton Band, Joe Cocker, Bonzo Dog Doo Dah Band, Bob Dylan, Family, The Who, Free, Mighty Baby, The Moody Blues, The Nice, The Pretty Things, Third Ear Band hartzen dute parte, besteak beste.

Iraila

Irailaren 11 – Janis Joplin abeslariak lehen diskoa kaleratzen du Big Brother and the Holding Company taldea utzi ondoren, I Got Dem Ol' Kozmic Blues Again Mama!
Irailaren 13a - John Lennon and Plastic Ono Band taldeak Torontoko "Rock and Roll Revival" jaialdian jotzen du, Eric Clapton, Klaus Voormann eta Alan White musikariez lagunduta. Lennonen lehen agerraldi publikoa da The Beatles taldeko kiderik gabe, 1957an Paul McCartney ezagutu zuenetik. Erresuma Batura itzuli aurretik erabakitzen du The Beatles taldea uztea behin betirako.
Irailaren 24a - Deep Purple taldeak eta The Royal Philharmonic Orchestrak interpretatzen dute Concerto for Group and Orchestra Londresko Royal Albert Hall aretoan. Lehen aldia da rock talde batek eta orkestra batek kolaborazio landu bat eskaintzen dutela.

Urria

Urriaren 14a – Diana Ross & The Supremes taldearen azken singlea kaleratzen da, Someday We'll Be Together. Agurreko kontzertu bat eman ondoren, 1970ko urtarrilean Diana Rossek The Supremes uzten du bere bakarkako ibilbideari ekiteko.
Urriaren 22a – Led Zeppelin taldeak bigarren diskoa kaleratzen du, Led Zeppelin II. Whole Lotta Love abesti ospetsuak irekitzen du albuma.
Urriaren 24-28 – Woodstockeko festibalaren ildoari jarraituz, “Festival Actuel” bezala ezaguna den jaialdia ospatzen da Belgikako Amougies herrian. 80.000 lagun inguru bertaratu zirela kalkulatzen da. Pink Floyd, Ten Years After, Archie Shepp, The Nice, Art Ensemble of Chicago, Yes, Gong, Soft Machine, Pierre Lattès eta Frank Zappa musikariak hartzen dute parte, besteak beste.

Azaroa

Azaroaren 1a – Zazpi urteren ondoren, Elvis Presley Billboard zerrendako lehen postura iristen da Suspicious Minds abestiarekin.
Azaroaren 8a - Simon & Garfunkel bikoteak, biran lehen aldiz banda batekin, kontzertu bat ematen dute Illinoiseko Carbondale hirian. Emanaldiaren grabaketa ez da kaleratuko 1999ra arte, Village Vanguard izeneko bilduma batean.
Azaroaren 15a –
- 500.000 lagun biltzen dira Washington D.C.n bakearen alde, AEBetan inoiz egin den gerraren aurkako mitin handienean. Arlo Guthrie, Pete Seeger, Peter, Paul y Mary, John Denver eta Mitch Miller daude parte hartzaileen artean.
- Karlheinz Stockhausen musikariari eskainitako Musik für die Beethovenhalle ikuskizuna ematen da Alemaniako Bonn hirian. Lau espazio desberdinetan aurkezten da, lau ordu t’erdiz modu jarraian.
Azaroaren 30a - Simon & Garfunkel bikoteak telebistaz transmititzen du Songs of America, gerraren eta pobreziaren aurkako ordubeteko programa, 1969ko birako irudiz lagunduta.
Azaroa (egun zehatza ezezaguna)
- Simon & Garfunkel bikoteak emanaldi bat eskaintzen du Iowako Unibertsitatean. Bertan Bye, Bye Love abestia grabatzen dute, geroago Bridge Over Troubled Water diskoan aterako dena.

Abendua

Abenduaren 2a – Paco Ibáñez kantari valentziarrak Parisko Olympia aretoan ematen duen kontzertu ospetsua grabatzen da. Hurrengo urtean kaleratuko da formatu bikoitzean.
Abenduaren 6a –
- The Jackson 5 taldeak estreinako diskoa kaleratzen du, Diana Ross Presents The Jackson 5.
- The Rolling Stones taldeak antolatutako "Altamont Speedway Free Festival" jaialdia egiten da AEBetako Californiako Altamont hiriko autodromo abandonatuan. Santana, Jefferson Airplane, The Flying Burrito Brothers, Crosby, Stills, Nash and Young eta The Rolling Stones izan ziren parte hartu zuten taldeak. Jaialdian indarkeria ekintza larriak egon ziren: gazte bat erail zuten eta beste hiru istripuz hil ziren. Hori dela eta, esan ohi da hippie aroaren amaiera markatu zuela, “Woodstock nazioaren heriotza”, kritikoek dioten bezala.
Abenduaren 13a – Lluis Llach kantautore kataluniarrak kontzertu bat ematen du Bartzelonako Palau de la Música aretoan. Entzuleei esaten die, zentsura dela eta, ezingo duela L’estaca kantu ospetsua abestu. Halere, Llachek eta taldeak abestiaren bertsio instrumental bat egiten dute eta entzuleek jartzen dizkiote hitzak. Kontzertua grabatua izango da eta 1970ean irtengo da diskoa Ara i aquí izenarekin.
Abendua (egun zehatza ezezaguna)
- Fairport Convention taldeak kaleratzen du folk-rock estiloaren aitzindaria den Liege & Lief albuma.
- Maria del Mar Bonet kantugile kataluniarrak abesti poetiko onenaren Disc Català de l’Any saria jasotzen du.

Data ezezaguna

Estitxuren disko bat argitaratzen da Venezuelan.
Gorka Knorr euskara ikasten hasten da.
Benito Lertxundik, Julen Lekuonak eta Mikel Laboak abesten dute Gabon inguruan Iruñean eta Bilbon.
Joan Manuel Serrat abeslari kataluniarrak “IV Festival Internacional da Canção Popular de Río de Janeiro” jaialdian hartzen du parte Espainia ordezkatuz. Augusto Algueró konposatzaile espainiarrarekin batera egindako Penélope abestiarekin seigarren postuan geratuko da.
Lartzabal herrian egindako kantu txapelketa Erramun Martikorenak irabazten du.
Léo Ferré musikari frantziarrak Le Chien bere abestiaren argitaragabeko bertsioa bat grabatzen du New Yorken jazz-rockeko musikari John McLaughlin, Billy Cobham eta Miroslav Vitouš-ekin.
Maite Idirinek, Bittor Egurrolak, Lurdes Iriondok eta Xabier Letek Zaragozako Unibertsitatean abesten dute.
Maite Idirinek eta Benito Lertxundik Lovainako (Belgika) Unibertsitatean jotzen dute.
Mikel Laboa, Maite Idirin, Bittor Egurrola, Oñate, Ameslariak eta Zintzoak artisten kontzertua Bilboko Ingeniaritza Eskolan.
Natxo de Felipe, Abrako II. Abesti Sariketaren irabazle.
Niko Etxart kantari zuberotarrak Euskal rock n’ roll abestia idazten du Parisen ikasle bizi zela. Hamar urte beranduago argitaratuko da single modura.
Pantxoa eta Peioren lehen kantaldia, Ustaritzen
Salomé kantari kataluniarrak Kantari bizi naiz/Zu lagun, ni lagun abestiez osatutako singlea kaleratzen du. Lehenarekin (Vivo cantando, jatorrizko bertsioan) 1969ko Eurovision jaialdia irabazi zuen, ex-aequo Frantzia, Erresuma Batua eta Herbehereetako kantuekin.

Sortutako musika taldeak

Aedoak
The Allman Brothers Band
Amon Düül II
Atomic Rooster
Badfinger
Carpenters
Crazy Horse
Epetargiak
Expresión sonora
Faces
Focus
Humble Pie
The John Denver Band
Jatorrak
Judas Priest
Little Feat
Magma
Magna Carta
Manfred Mann Chapter Three
Mountain
Mungo Jerry
Nektar
Osibisa
The Pasadena Roof Orchestra
Plastic Ono Band
Popol Vuh
Renaissance
Sha Na Na
Steeleye Span
Supertramp
Thin Lizzy
War
Wishbone Ash
ZZ Top

Desegindako musika taldeak

Eric Burdon and the Animals (berriz elkartua 1975ean)
The Jeff Beck Group (berriz elkartua kide desberdinekin 1971ean)
The Lovin' Spoonful
Manfred Mann